Zaburzenia integracji sensorycznej u uczniów. 10 wskazówek (nie tylko) dla nauczycieli

Gdyby dorośli mieli większą wiedzę o zaburzeniach integracji sensorycznej, być może mniej byłoby dzieci „z problemami”, a więcej empatii i zrozumienia dla zachodzących w nich procesów odbierania bodźców.

Zaburzenia integracji sensorycznej u dziecka mogą być uciążliwe nie tylko dla niego samego, ale również dla rodziców i najbliższego otoczenia. W środowisku szkolnym wraz z rozpoczęciem lekcji pojawiają się uczniowie, którzy mają trudność w dostosowaniu się do ogólnie przyjętych norm i zasad panujących w grupie. Nierzadko takie zachowanie odbierane jest jako efekt złego wychowania, a tymczasem może być ono całkowicie niezależne od dziecka.

Objawy zaburzeń sensorycznych wśród uczniów w szkole

Objawów niewłaściwego przetwarzania bodźców sensorycznych jest sporo, od zaburzeń koncentracji uwagi, problemów z rozumieniem poleceń i zapamiętywaniem, przez wzmożoną lub obniżoną potrzebą ruchu, trudności w czytaniu i pisaniu, po zaburzoną równowagę i problemy emocjonalne. Dodatkowo niemożność oceny i poradzenia sobie z natłokiem napływających informacji do mózgu, może zakłócić budowanie relacji rówieśniczych i znacząco utrudnić nauczycielowi efektywne prowadzenie zajęć.

Dziecku bez prawidłowo rozwiniętych zmysłów (wzrok, słuch, smak, węch, dotyk, propriocepcja i układ przedsionkowy) będzie ciężko osiągnąć poprawną gotowość szkolną, dlatego aby zadbać o prawidłowy i wszechstronny rozwój należy prócz opieki i nauki dostarczyć mu odpowiednie stymulacje sensoryczne, oparte na obserwacji, profilaktyce oraz natychmiastowej interwencji, gdy tylko zachowanie ucznia zaczyna wzbudzać nasz niepokój.

Dziecko, które odbiera informację ze swoich zmysłów w postaci nadwrażliwości (zbyt silna reakcja), podwrażliwości (brak reakcji na delikatne bodźce i poszukiwanie dużej ilości silnych) lub nieustannie poszukuje intensywnych wrażeń będzie narażone na frustrację i trudności edukacyjne. Dlatego ważne jest, aby w pracy z całą grupą patrzeć na ucznia w sposób indywidualny i od samego początku wdrażać działania mające na celu zminimalizowanie pojawiających się deficytów.

 

Zobacz koniecznie: Masz niegrzeczne dziecko? A może to zaburzenia integracji sensorycznej?

 

Jak postępować z uczniami z zaburzeniami SI – wskazówki dla nauczycieli

1.

Warto, by wraz z rozpoczynającym się rokiem szkolnym wychowawca uważnie poobserwował całą klasę pod kątem potrzeb sensorycznych, tak by wyłapać dzieci z wadami wzroku lub słuchu, nieprawidłowym napięciem mięśniowym, wzmożoną potrzebą ruchu i szybkim rozpraszaniem. Taka obserwacja pozwoli na właściwe dobranie miejsc siedzących dla poszczególnych uczniów.

2.

Przy wyborze miejsca siedzącego należy zadbać o odpowiednio dopasowane krzesła do wysokości dziecka, aby czuło się w nim komfortowo, z uwzględnieniem, by zawsze siedziało w tym samym miejscu.

3.

Dzieci z zaburzeniami SI lepiej funkcjonują w stałym schemacie dnia, dlatego warto wcześniej układać plan tak, aby uczeń przychodząc do szkoły wiedział, co ma kolejno po sobie nastąpić, a o wszystkich zmianach był wcześniej uprzedzany.

4.

Nauczyciel wyznaczając czas na wykonanie określonego zadania powinien wziąć pod uwagę indywidualne możliwości dziecka, a w razie potrzeby podzielić zadanie na części i wzbogacić je o wskazówki wzrokowe (strzałki, podkreślenia).

5.

Dla ucznia z nadwrażliwością dotykową ważne będzie zachowanie odpowiedniego dystansu do innych uczniów, a w trakcie zajęć plastycznych otrzymania możliwość wyboru techniki i materiałów. Natomiast dzieci poszukujące bodźców dotykowych z pewnością docenią „kącik sensoryczny”, w którym znajdą się faktury z różnego rodzaju materiałów.

6.

Dzieciom z nieprawidłowym przetwarzaniem bodźców słuchowych lub wzrokowych o charakterze nadwrażliwości warto zorganizować strefę wyciszenia i odizolowania od docierających do nich bodźców. Miejsce to może przybrać formę kącika czytelniczego w rogu sali lub namiotu zrobionego ze stołu, koca i poduszek.

7.

Dzieciom, które poszukują mocnych wrażeń proprioceptywnych można w ciągu dnia spędzonego w szkole zapewnić głęboki masaż np. w postaci „wałkowania” dużą piłką rehabilitacyjną lub wprowadzeniu bezpiecznych zabaw związanych z przepychaniem, siłowaniem się i dociskaniem.

8.

Natomiast dla uczniów ze wzmożoną potrzebą ruchu i szybkim rozpraszaniem się podczas lekcji, korzystne będzie angażowanie ich w celowe zadania ruchowe, gdy tylko zaobserwuje się nasilenie trudności. Można w przerwach inicjować krótkie, ale intensywne bieganie, turlanie się lub podskakiwanie.

9.

Dodatkowo, aby ograniczyć wiercenie się ucznia w ławce, dobrym rozwiązaniem może stać się wprowadzenie dysku sensorycznego pod stopy, owinięcie wokół nóg krzesła taśmy elastycznej lub zgoda na stanie przy stoliku, siedzenie na piłce rehabilitacyjnej lub praca w pozycji leżącej na brzuchu.

10.

U dzieci, które mają nieustającą potrzebę „robienia czegoś”, korzystne będzie pozwolenie, by w trakcie lekcji żuły gumę, jadły twarde przekąski lub korzystały z gniotków, tak by mogły na bieżąco same regulować swoje potrzeby.

 

Zobacz też, jacy dorośli wyrastają z sensorycznie nadwrażliwych dzieci TUTAJ

 

Wdrażając sensoryczny plan działania dla poszczególnych uczniów, jak i dla całej klasy, ważne jest, aby stymulacje i zadania były odpowiednio dobrane. By tak się stało musi zostać nawiązana głęboka współpraca między rodzicem a nauczycielem. Należy też pamiętać, że w przypadku wątpliwości, co do przyczyny występowania niepokojących zachowań ucznia, warto wykonana pełną diagnozę SI.