Męczy mnie praca, którą kocham. Czy to już wypalenie zawodowe?

Zdarzyło ci się kiedykolwiek mieć poczucie, że praca którą kochasz wykańcza się? Że zamiast iść do niej z radością, z niechęcią wstajesz z łóżka, a każde nawet proste zadanie męczy cię coraz bardziej? Sprawdź czy nie dopadło cię wypalenie zawodowe?

Jakie zawody są najbardziej narażone na wypalenie zawodowe

Syndrom wypalenia zawodowego stanowi zagrożenie dla ludzi, których praca w głównej mierze polega na pomaganiu innym.

W skład grupy wysokiego ryzyka, ludzi najbardziej narażonych na wypalenie, wchodzą: reprezentanci służby zdrowia, psycholodzy, psychoterapeuci, pedagodzy, managerowie, doradcy, konsultanci, pracownicy socjalni, pielęgniarki, nauczyciele, służba więzienna, sprzedawcy i duszpasterze.

Czas pokazał jednak, że problem wypalenia może dotknąć każdą z nas, chociaż mam poczucie, że najbardziej narażone na wypalenie są pracoholiczki, pasjonatki, perfekcjonistki, tzw. zosie samosie i kobiety z nieadekwatnym poczuciem własnej wartości.

Co to jest wypalenie zawodowe

Jak w dobie nieustannej pogoni za szczęściem odnaleźć siebie i nie wypalić się w drodze do spełnienia marzeń? Zanim odpowiesz sobie na to pytanie, sprawdź czym jest wypalenie, komu zagraża, jakie są jego skutki i jak sobie z nimi poradzić.

Definicja wypalenia zawodowego mówi, że jest to „reakcja organizmu na długotrwały stres, stan zarówno fizycznego i psychicznego wyczerpania, który powstaje w wyniku działania długotrwałych negatywnych uczuć (…)”. 

W 2019 roku Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zakwalifikowała syndrom wypalenia zawodowego, jako oficjalną diagnozę medyczną. Chcesz wiedzieć czy dolega ci wypalenie?

Może się pojawić w momencie, w którym zbyt emocjonalnie zaangażujesz się w obowiązki zawodowe, np. zaczniesz poświęcać im swój wolny czas. W dobie social mediów nietrudno o wypalenie. Bycie stale do dyspozycji klientów, praca na bardzo wysokich obrotach może wywoływać presję i natłok obowiązków przekładających się na gorsze samopoczucie i zaburzenie work-life balance.

 

Zobacz też: Efektywność w pracy  – 8 najgorszych praktyk i ich konsekwencje

 

Wypalenie zawodowe – objawy

Przypomnij sobie dzień w którym byłaś wprost „zawalona robotą” a deadline zbliżał się nieubłaganie. W pewnym momencie poczułaś czyjś oddech na swoim karku i presję otoczenia. Byłaś wyeksploatowana, natomiast kiedy tylko zmniejszyły się wymagania wobec ciebie, potrafiłaś szybko zregenerować siły poprzez sen i odpoczynek.
W przypadku wypalenia jest inaczej. Będąc wypaloną regenerujesz się wolniej, odczuwasz chroniczne zmęczenie, a normalne sposoby radzenia sobie ze stresem nie wystarczą. Jakie mogą być jeszcze objawy wypalenia zawodowego?
1. Coraz częściej masz poczucie, że doszłaś do granicy swoich możliwości i wytrzymałości.
2. Praca z ludźmi coraz mniej cię cieszy, a coraz bardziej męczy.
3. Nieświadomie zaczynasz przedmiotowo traktować ludzi.
4. Trudniej ci zrozumieć ludzi, z którymi na co dzień współpracujesz.
5. Coraz mniej interesują cię twoi klienci.
6. Z każdym dniem stajesz się bardziej cyniczna lub obojętna.
7. Zmniejsza się twoja zdolność empatii, zwiększa się twoja frustracja, która z czasem może eskalować do rozmiaru agresji wobec drugiego człowieka.
8. Po jakimś czasie negatywnie patrzysz na własne życie. Wątpisz w celowość podjętych decyzji.
9. Coraz trudniej ci się rozluźnić, odpocząć czy odprężyć.
10. Nic nie sprawia ci radości, brakuje ci energii i chęci do życia. Stąd już niedaleka droga do załamania psychicznego czy depresji.

 

Zobacz też: 5 sposobów na relaks… Oddechem?

 

Wypalenie zawodowe – test

Specjaliści analizujący syndrom wypalenia zawodowego apelują, że najprostszym sposobem na zmierzenie się z wszelkimi wątpliwościami jest wykonanie prostego, bezpłatnego testu.

Jednym z najpopularniejszych testów na wypalenie jest Kwestionariusz Wypalenia Zawodowego, opracowany przez Christinę Maslach, amerykańską psycholożkę społeczną, w 1981 roku. Maslach wypracowała na podstawie danych empirycznych wielowymiarowy model wypalenia uwzględniający 3 główne etapy: emocjonalne wyczerpanie, depersonalizację, obniżone zadowolenie z osiągnięć zawodowych. W Internecie można znaleźć mnóstwo quizów utworzonych na podstawie testu Maslach lub H.J Freudenberger.  

Istnieje polska adaptacja testu na wypalenie zawodowe, autorstwa T. Chirkowskiej-Smolak, w której w celu diagnozy odpowiadasz, w jakim stopniu zgadzasz się ze stwierdzeniami takimi jak:
– Zawsze znajduję nowe i interesujące strony swojej pracy
– Są takie dni, kiedy czuję się zmęczona jeszcze zanim wyjdę do pracy
– Coraz częściej się zdarza, że negatywnie wypowiadam się na temat swojej pracy
– Kiedy pracuję, zwykle czuję się pełna energii
– Moja praca sprawia, że czuję się emocjonalnie wyczerpana
– Potrafię się odprężyć w czasie wolnym 

Pytania zawarte w testach na wypalenie zawodowe dotykają 5 obszarów:
1. fizjologiczny, czy towarzyszy ci ból głowy, utrata apetytu, problemy ze snem i inne
2. społeczny, w jakim stopniu odczuwasz drażliwość, niepewność w relacjach międzyludzkich?
3. intelektualny, czy masz problemy z pamięcią, koncentracją i logicznym myśleniem?
4. psychoemocjonalny, nadużywasz alkoholu, leków, substancji psychoaktywnych?
5. duchowy, odczuwasz wewnętrzną pustkę? przestałaś się utożsamiać z wartościami firmy i coraz częściej wypowiadasz się o niej w cyniczny sposób?

Rozwiązując ten test, odpowiadasz na pytania zamknięte lub wskazujesz odpowiednią skalę, w zależności od tego jak się czujesz.

Testy wypalenia zawodowego są na tyle popularne, że każdy ma do nich nieograniczony dostęp online. Przykładowy test możesz znaleźć na blogu Aleksandry Błaszczyk: https://www.aleksandrablaszczyk.com/blog/qsm_quiz/test-na-wypalenie-zawodowe/
Wypełnienie formularza zajmuje zaledwie kilka minut, a raport z udzielony odpowiedzi generowany jest automatycznie. 

Pamiętaj, że zestaw kilkunastu pytań, pozwoli ci jedynie na wstępne zdiagnozowanie wypalenia zawodowego. Możesz wykonać test samodzielnie, lecz dla własnego dobra zadbaj o siebie pod okiem psychologa, który pomoże ci we wnikliwej analizie testu. Co więcej, dokładnie wyjaśni ci, w jaki sposób radzić sobie z napięciem i wypaleniem zawodowym.

Jeśli jesteś pracodawcą i chcesz profilaktycznie wesprzeć swój zespół w efektywnym rozładowywaniu stresu możesz zamówić dla nich specjalny pakiet badań, na przykład uPacjenta.

 

Zobacz też: 21 zawodów zdalnych, które możesz wykonywać z domu

 

Niebezpieczne przekonania na temat pracy 

Niebezpieczeństwo wypalenia zawodowego jest poniekąd związane z brakiem świadomości i zaniedbywaniem własnych potrzeb. Na przykład, jeśli jest w tobie nieuświadomiona potrzeba uznania, możesz podświadomie szukać w pracy osób, które sprawią, że poczujesz się dowartościowana. Niezaspokojenie tej potrzeby prowadzi do rozdrażnienia i frustracji.

Brak równowagi między pracą i odpoczynkiem, nadmiar pracy, niewłaściwa dieta również mogą prowadzić do wypalenia. Ile razy, nawet krótki odpoczynek wzbudził w tobie poczucie winy? Ile razy przeszła ci przez głowę myśl „nie zasłużyłam na odpoczynek”.

Być może zauważasz potrzebę odpoczynku, ale sukcesywnie ją lekceważysz, bo nie dajesz sobie do niej prawa. Bardzo łatwo zatracić odpowiednią proporcję między pracą a odpoczynkiem. Pracując jako niezależny konsultant HR zauważyłam, że jeszcze w wielu miejscach praca nie kończy się po ośmiu godzinach, trwa 10-12 godzin dziennie bo „tak trzeba”, „to jest normalne”, „co powie pracodawca, gdy się dowie, że ja jako jedyna wychodzę do domu o czasie?”.

Przyczyny wypalenia zawodowego

Wypalenie może wywołać też nieumiejętność przyjmowania pomocy od innych. Pamiętasz dzień w którym przybyło ci pracy? Przypomnij sobie, ile czasu straciłaś na zrobienie czegoś, co komu innemu zabrałoby chwilę. Po jakim czasie zabrakło ci sił? Czy dziś dostrzegasz negatywne skutki tego podejścia w kontekście twojej efektywności zawodowej i własnej satysfakcji?

Trudność w delegowaniu zadań, dokonaniu wyboru i ustaleniu priorytetów też sprzyja wypaleniu. Kiedy nie potrafisz wybrać między jednym a drugim projektem to tak bardzo mnożysz swoje zaangażowanie w różne zadania, że tak naprawdę nie ma cię w żadnym projekcie.

Jesteś równocześnie wszędzie i nigdzie, bo będąc fizycznie w jednym miejscu, mentalnie jesteś w drugim. Bądź świadoma tego, że w dłuższej perspektywie takie postępowanie nie sprzyja efektywności. Pamiętaj, można żyć w chaosie, pracować na dwa etaty, być w kilku miejscach na raz, ale w chronicznym zmęczeniu i dyskomforcie. Pytanie, czy tego chcesz.

 

Zobacz też: Kryzys tu, kryzys tam – co ja teraz robić mam

 

Od wypalenia do depresji

Problemu wypalenia w miejscu pracy nie należy ignorować. Tracąc zdrowy dystans do pracy, powoli opadasz z sił. Z kolei słaba kondycja sprzyja popełnianiu błędów. Kiedy popełniasz błędy, jesteś coraz częściej narażona na stres. Kiedy tkwisz po uszy w stresogennym środowisku to twój sen nie pozwala ci się odpowiednio zregenerować. W efekcie przygasają w tobie przyjemne emocje, obniża się odporność, twój organizm staje się podatny na choroby psychosomatyczne a myślenie staje się bardziej pesymistyczne. W perspektywie czasu mogą prowadzić do utraty pracy, popsucia twoich relacji z bliskimi i depresji. Jak głosi przysięga Hipokratesa „lepiej jest zapobiegać niż leczyć”.

 

Zobacz też: Depresyjni Milenialsi. Pokolenie słabszych czy bardziej świadomych

 

Wypalenie zawodowe – jak sobie radzić, gdy cię dopadnie

Pierwsza faza może być związana z emocjonalnym wyczerpaniem na przykład z rozdrażnieniem, poczuciem zmęczenia, zaburzeniem snu lub odżywiania, pojawią się pierwsze problemy z koncentracją. Jeśli jesteś na pierwszym etapie wypalenia zawodowego, możesz spróbować sobie z nim poradzić samodzielnie. Pozwól swojemu organizmowi na pełną regenerację, czyli weź urlop, skorzystaj z weekendu, odpocznij. 

Przy drugiej fazie wypalenia może towarzyszyć ci depersonalizacja, czyli przedmiotowe traktowanie ludzi. Jeśli jesteś wrogo nastawiona do swoich kolegów, koleżanek z pracy lub wręcz alergicznie reagujesz na klienta to znak, że potrzebny ci dłuższy wypoczynek. 

W przypadku trzeciej fazy, może doskwierać ci obniżone zadowolenie. Jeśli odczuwasz wewnętrzną pustkę, nic cię nie cieszy, masz problemy ze snem, nie regenerujesz się to koniecznie zwróć się po pomoc do psychoterapeuty lub lekarza pierwszego kontaktu. 

Po zdiagnozowaniu wypalenia koniecznie daj sygnał przełożonym. Uważam, że to będzie dla nich cenna informacja w kontekście kondycji zespołów i jakości procesów w organizacji.

Zastanów się, jak przeciążenie pracą wpływa na twoje funkcjonowanie. Poczucie wpływu na swoje życie i świadomość skuteczności własnych wysiłków są tym, o co możesz zadbać, aby zmniejszyć ryzyko wypalenia.

Wyznacz sobie nieprzekraczalne granice godzin pracy, czyli ustal granice godzinowe twojej dostępności dla klientów lub współpracowników, nie przynoś pracy do domu i nie pracuj w czasie wolnym.

Naucz się uważności na siebie i innych, ciesz się z wolnego czasu, z życzliwych osób, z drobnych sukcesów.

 

O Autorce:

Justyna Pytko – Projektantka Kariery, jest twórczynią konceptu lukratywnej pracy, autorką książki „Szukam Pracy! Znajdź pracę, o której marzysz”, która właśnie ukazała się nakładem wydawnictwa Rowińska Business Coaching, i prowadzącą podcast „Porozmawiajmy o Twojej pracy”. 

Współpracuje zarówno z przedsiębiorcami jak i osobami pracującymi na etacie. Pomaga im zrozumieć mechanizmy współczesnego rynku pracy, poznać lepiej swoje kompetencje, odkryć własne talenty i budować autentyczną markę osobistą.

Do procesu projektowania kariery podchodzi w sposób indywidualny i holistyczny. W swojej pracy łączy doradztwo, mentoring i coaching. https://lukratywniej.pl