Uwaga, kleszcze! Jak się ubrać do lasu?

Spacer po lesie może być wspaniałym sposobem na reset i kontakt z naturą, ale trzeba się do niego przygotować z głową – zwłaszcza w sezonie aktywności kleszczy. Choć są maleńkie, mogą przenosić groźne choroby, a ich ukąszenie często długo pozostaje niezauważone. Dobrze dobrany strój to pierwsza linia obrony przed tymi nieproszonymi gośćmi. Dowiedz się, gdzie czają się kleszcze, jak je rozpoznać i jak ubrać się do lasu

 

Co w artykule:

• Kleszcze w Polsce są aktywne od wczesnej wiosny do późnej jesieni, a najczęściej spotyka się je w zaroślach i trawach.
• Odpowiedni ubiór do lasu to podstawa – długie rękawy, nogawki i zakryte buty skutecznie ograniczają ryzyko ukąszenia.
• Kleszcze nie latają, ale mogą zeskakiwać z drzew – najczęściej jednak wspinają się od ziemi.
• Zakażenie po ugryzieniu może objawiać się rumieniem, a zdrapany kleszcz zwiększa ryzyko infekcji.

Kleszcze w lesie

Są małe, ale skutecznie psują plany na spokojny spacer. Kleszcze to pajęczaki, które w Polsce występują powszechnie – szczególnie w lasach, na łąkach i w przydomowych ogrodach. Choć można je spotkać nawet w miejskich parkach, to właśnie w leśnych zaroślach najłatwiej o kontakt z nimi.

 

Zanim przejdziemy do ochrony, dobrze wiedzieć, jak wygląda kleszcz. Dorosłe osobniki są wielkości ziarenka sezamu (około 3–4 mm), ale po napiciu się krwi mogą zwiększyć swoją objętość kilkukrotnie. Mają ciemny odwłok i osiem odnóży – wbrew mitom nie skaczą ani nie latają. Kleszcze w Polsce najczęściej należą do gatunku Ixodes ricinus (kleszcz pospolity), który może przenosić boreliozę i kleszczowe zapalenie mózgu.

 

Nie szukają kontaktu z człowiekiem – po prostu wyczuwają ciepło i dwutlenek węgla, który wydychamy, i ruszają do ataku. Wspinają się na źdźbła trawy, krzewy, a czasem niższe gałęzie drzew – bywa więc, że trafiają na nasze ciało z wysokości ramienia lub szyi, choć większość z nich przyczepia się do nóg. Dlatego tak ważne jest dokładne obejrzenie ciała po powrocie z lasu – zwłaszcza miejsc, gdzie skóra jest cienka: zgięcia kolan, pachwiny, pachy, za uszami, kark.

Jak się ubrać do lasu? 

To nie moda, tylko prewencja – ubranie może zadecydować, czy wrócisz z lasu z nieproszonym gościem wbitym w skórę, czy bezpiecznie spędzisz czas na łonie natury. Kluczem jest zakrycie jak największej powierzchni ciała i ograniczenie miejsc, do których kleszcz może się dostać.

 

Najważniejsze zasady:
• Długie spodnie i rękawy – najlepiej wykonane z gładkiego, jasnego materiału (łatwiej wtedy zauważyć intruza).
• Skarpetki naciągnięte na spodnie – tak, wygląda zabawnie, ale działa.
• Wysokie, zakryte buty – najlepiej trekkingowe, które utrudnią kleszczowi dostęp do skóry kostek i stóp.
• Czapka lub kapelusz – jeśli wybierasz się w gęsty las, zabezpiecza kark i głowę.
• Koszulka pod szyję lub zapięta bluza – im mniej otwartych przestrzeni, tym mniejsze ryzyko.

 

Na rynku dostępne są także specjalistyczne preparaty odstraszające kleszcze – zawierające np. DEET lub ikarydynę. Można nimi spryskać ubranie i buty. Uwaga – niektóre z nich nie nadają się do stosowania bezpośrednio na skórę dzieci i alergików.
 

Czytaj też:
Uwaga na kleszcze ‒ jak sobie z nimi radzić?

 

Gniazdo kleszczy na drzewie

Czasem pojawiają się historie o kleszczach spadających z drzew. To możliwe, ale rzadkie. W praktyce większość kleszczy nie wspina się wyżej niż 1–1,5 metra. Jeśli znajdziesz kleszcza w okolicach karku czy skóry głowy, prawdopodobnie sam się tam dostał, przemieszczając się po ubraniu. Kleszcze nie zakładają klasycznych gniazd, jednak istnieją miejsca, w których mogą występować w dużym skupisku. Rzadko na drzewach.

 

Ich ulubione środowisko to niski podszyt, trawy, liście, mchy. Właśnie tam rozwijają się całe populacje. Dlatego, przechodząc przez gęste zarośla, można przypadkiem narazić się na kontakt z kilkoma osobnikami naraz. Najlepszą obroną w takich sytuacjach jest szybka reakcja – strzepnięcie ubrania, dokładna kontrola skóry, zdjęcie ubrań do prania i szybki prysznic. Wczesne usunięcie kleszcza zmniejsza ryzyko zakażenia.

Kleszcz w skórze

Złapał. Wbił się. I teraz pytanie: co dalej? Kleszcz w skórze nie nie zawsze swędzi i często bywa zauważony dopiero po kilku godzinach – lub przypadkiem, np. podczas wieczornej kąpieli. Im szybciej zostanie usunięty, tym mniejsze ryzyko przeniesienia chorób, takich jak borelioza czy kleszczowe zapalenie mózgu.

 

Jak wygląda kleszcz po wczepieniu się w skórę? Najczęściej przypomina małą, ciemną kropkę – może wyglądać jak pieprzyk lub strup. Jego odwłok wystaje ponad skórę i jest widoczny gołym okiem. Jeśli kleszcz już się wbił, nie smaruj go alkoholem, olejem ani masłem – to nie tylko nie pomaga, ale może go skłonić do „wymiotowania” do rany, co zwiększa ryzyko infekcji.
 

To też ciekawe:
Jak się pozbyć kleszczy z ogródka? Nie będą się nawet zbliżać

 

Jak wyjąć kleszcza?

• Użyj pęsety lub specjalnych kleszczołapek dostępnych w aptekach.
• Złap kleszcza jak najbliżej skóry, nie ściskając jego odwłoka.
• Wyciągaj delikatnym, ale zdecydowanym ruchem prosto do góry.
• Po usunięciu, zdezynfekuj miejsce ukłucia.

Zdrapany kleszcz – to nie koniec świata

Zwykle po usunięciu pasożyta na skórze pozostaje lekko zaczerwieniony ślad lub swędząca grudka – to normalna reakcja organizmu. Jeśli jednak pojawi się po kleszczu rumień, czyli charakterystyczna, rozszerzająca się czerwona plama z przejaśnieniem w środku, konieczna jest wizyta u lekarza.

 

Co jeśli kleszcz został zdrapany? W takiej sytuacji warto zachować ostrożność – część kleszcza mogła zostać w skórze. Miejsce należy obserwować i – jeśli pojawi się stan zapalny lub tkanka zacznie ropieć – skonsultować się z lekarzem. Czasem potrzebna jest interwencja chirurgiczna lub antybiotyk.

 

Skóra po ugryzieniu kleszcza powinna być monitorowana przez minimum 30 dni. Jeśli pojawią się objawy grypopodobne, bóle stawów, gorączka lub osłabienie – zgłoś się do specjalisty. Borelioza we wczesnej fazie daje się skutecznie leczyć, ale wymaga szybkiego rozpoznania.