Szczodre Gody a Boże Narodzenie – jak chrześcijanie przejęli słowiańskie tradycje
Symbolika Świąt Bożego Narodzenia sięga daleko czasów przedchrześcijańskich

Co naprawdę symbolizują wigilijne potrawy? Fot. Adobe Stock
Czekając na wigilię pomyślcie o Szczodrych Godach i o tym, że zwyczaje katolickiego Bożego Narodzenia wyrosły na bazie słowiańskich tradycji. Narodziny Jezusa zawłaszczyły symbolikę przedchrześcijańskich obrzędów.
Szczodre Gody – co to takiego?
Szczodre Gody trwały kilkanaście dni, od dnia przesilenia zimowego (21 lub 22 grudnia) do 6 stycznia. Świętowano zwycięstwo światła nad ciemnością (od momentu przesilenia dzień zaczyna się wydłużać) i początek nowego cyklu solarnego. W centrum uwagi u Słowian stały wtedy dwa bóstwa solarne, Swaróg i Swarożyc.
– Nie ustalono dotychczas jednolitej wersji mitu związanej ze Swarogiem. Według jednych badaczy świętowano odejście ojca Swaroga i witano czas panowania jego syna, Swarożyca. Obaj stanowili personifikację słońca, dlatego niektórzy uważają, że chodziło o tę samą postać, noszącą jedynie różne przydomki
– pisze Dobromiła Agiles w książce „Słowiańska wiedźma” będącej skarbnicą rytuałów związanych z naszymi przodkami.
Zobacz też:
Krótkie życzenia świąteczne na Boże Narodzenie
Boże Narodzenie i rozmowa z duchami – symbolika
Autorka książki pisze, że ponieważ Szczodre Gody przypadały zimą, ważnym bohaterem obchodów był słowiański bóg Weles, który panowała nad ciemnymi miesiącami roku. Okres przesilenia zimowego silnie był związany ze światem zmarłych i podziemi, stąd wiele zwyczajów, które przetrwały do dzisiaj. miało ścisłe powiązanie z oddawaniem czci przodkom.
Potrawy, które kojarzą się z wigilią: mak, grzyby, miód i kutia, w rzeczywistości są tradycyjnymi daniami związanymi ze… stypą.
Pusty talerz na stole zostawia się dzisiaj dla zbłąkanego wędrowca. Pierwotnie przeznaczony był dla zmarłego krewnego.
Wierzenie, że w wigilijną noc zwierzęta mówią ludzkim głosem, to echo komunikacji Słowian z duchami.
Dzisiejsze świecidełka na choince, w oknach, na domach, w ogrodach i ulicach, daleko odbiegły od pierwotnego znaczenia. Nasi praprzodkowie stawiali w oknie świecę po to, by pomóc zmarłym odnaleźć drogę do domu, a jednocześnie, aby odstraszyć demony krążące w noc wigilijną między domami.
Zwyczaje Słowian – nowe znacznie
Zamiast podłaźniczki (gałąź sosnowa lub świerkowa, ozdabiana i wieszana pod sufitem) – choinka, zamiast diducha (zżęty snopek żyta) w kącie pokoju – sianko pod obrusem. Wiele zwyczajów uległo zmianie, a wiele pozostało, ale nadaje się im dzisiaj inne znaczenie:
Sianko wkładamy dziś pod obrus dla upamiętnienia przyjścia na świat Jezusa w szopie. Kiedyś była to wróżba na dobre zbiory, związana z bogiem zbóż Rgielem.
Liczba potraw 12 nie miała związku z 12 apostołami, ale było to symboliczne odpędzanie głodu na następne 12 miesięcy.
Grzyby symbolizowały łączność z zaświatami. Jednocześnie jednak zjednywano nimi Leszego, rogatego boga opiekującego się lasem.
Gwiazda, którą noszą kolędnicy, kojarzy się z kometą za którą podążali Trzej Królowie. Dla Słowian było to Sol Invictus, niezwyciężone słońce. Zwierzęta w korowodzie kolędników (turoń, niedźwiedź, wilk) nawiązują do wierzeń przedchrześcijańskich – miały symbolicznie strzec naszych przodków przed dziką zwierzyną.
Zobacz koniecznie:
Potrawy, bez których nie mogą odbyć się Święta
Słowiańskie wróżby i Święty Mikołaj
Dobromiła Agiles pisze, że święta Bożego Narodzenia w wielu rejonach Polski sprzyjają wróżbom. Dotyczą one zdrowia, urodzaju, a nawet zamążpójścia:
– Wzięło się to stąd, iż Weles był bogiem wróżb i magii, a przecież to on władał ciemnymi miesiącami roku. Wiele cech Welesa przetrwało do dziś w postaci Świętego Mikołaja. Z kolei Spas Zimowy, opiekuńczy duch świąt Bożego Narodzenia, to wedle niektórych źródeł obecny w kulturze Słowian wschodnich Morozko czyli Dziadek Mróz.
Jak widać, zwyczaje związane z katolicką polską Wigilią są reliktem dawnych przedchrześcijańskich wierzeń.
Doromiła Agiles, która pisze o sobie, że jest Kapłanką Starych Bogów i łączy bycie nauczycielką, dziennikarką i pisarką z pełnieniem funkcji arcykapłanki łódzkiego kowenu Wiccan Tradycyjnych, w książce „Słowiańska Wiedźma” (Wydawnictwo Kobiece) odsłania bogactwo słowiańskich obrzędów. Podąża za nimi po Słowiańskim Kole Roku. Opisuje celebrację poszczególnych świąt i rytuałów. Oprócz Szczodrych Godów opisuje też m.in. obrzędowość Gromnicy, Jarych Godów, Nocy Kupały, Dziadów. Zapoznaje też z podstawami słowiańskiej mitologii i panteonem słowiańskich bóstw.

Słowiańska wiedźma (Wydawnictwo Kobiece)
Artykuł po raz pierwszy został opublikowany 21.12.2023
NeoP 21 grudnia, 2022
To już nawet nie jest kryptoreklama. Czemu nie czerpiecie wiedzy ze źródeł historycznych i rzetelnych opracowań???
RKP 21 grudnia, 2022
Polecam opis Szczodrych Godów ze strony Rodzimego Kościoła Polskiego. Jest też do znalezienia jako film na YT czy FB.