Słodziki są nadal niedoceniane / fot. Adobe Stock
Wraz z nadejściem końca roku,wielu z nas przygotowuje listę postanowień noworocznych ‒ krótki spis tego, co najbardziej chcielibyśmy zmienić lub osiągnąć. Okazuje się, że chęć zgubienia kilku nadprogramowych kilogramów nadal jest bardzo popularna! W Nowym Roku chcemy ćwiczyć więcej, odżywiać się zdrowiej i ograniczyć słodycze. Jak jednak wyeliminować słodkie przekąski, gdy czasami tak trudno im odmówić?
Dla wielu z nas dobrą alternatywną może okazać się spożywanie produktów ze słodzikami, zamiast z klasycznym cukrem spożywczym. Taka mała zmiana może pozwolić na zaoszczędzenie kilkuset kilokalorii dziennie, a to przekłada się na nawet kilka kilogramów rocznie! Czym są substancje słodzące i jak włączyć je do diety? Dowiedz się!
Substancje słodzące naturalne i syntetyczne
Słodziki to substancje chemiczne należące do grupy dodatków do żywności. Wśród tych powszechnie znanych i stosowanych wyróżnia się słodziki naturalne i syntetyczne. Te pierwsze nazywa się również poliolami. Występują one w przyrodzie i dzięki zastosowaniu metod inżynieryjnych są pozyskiwane i mogą być wykorzystywane do słodzenia. Do słodzików naturalnych należy na przykład ksylitol, który jest składnikiem soku brzozy. Poliole mogą być stosowane w dowolnych ilościach, tak aby odpowiednio spełniały swoje funkcje. Także podczas produkcji żywności, producenci stosują słodziki naturalne zgodnie z zasadą quantum satis (z łaciny, tyle ile wystarcza). Większość polioli dostarcza około 2,4 kcal na 1 gram słodzika.
Drugą grupę stanowią słodziki syntetyczne, które nie mają swoich odpowiedników w świecie roślin np. aspartam czy acesulfam K. Aby móc je otrzymać, konieczna jest synteza chemiczna w warunkach laboratoryjnych. Tak pozyskane słodziki mogą być spożywane jako samodzielne słodziki np. do herbaty lub podczas przetwarzania żywności. Słodziki syntetyczne, podobnie jak i naturalne, nie są fermentowane w obrębie jamy ustnej, dzięki czemu nie przyczyniają się do rozwoju bakterii i nie powodują próchnicy.
Słodziki syntetyczne, potocznie nazywane sztucznymi, mogą być dodawane do artykułów spożywczych w ilościach określonych w rozporządzeniu. Także w żywieniu człowieka, ich dzienną ilość należy ograniczyć do porcji rekomendowanej – ADI (ang. acceptable daily intake). Sztuczne słodziki charakteryzują się na tyle wysokim poziomem słodkości, że są stosowane w bardzo małych ilościach. Dzięki temu nie dostarczają kalorii w ogóle – są bezkaloryczne!
Zastanawiasz się, jaki słodzik będzie stanowił najlepsze rozwiązanie dla Ciebie? Nieco więcej praktycznych informacji o różnych rodzajach substancji słodzących przeczytasz tutaj: https://primafoodcatering.pl/slodziki-naturalne-zamienniki-cukru/
Gdzie możemy spotkać słodziki?
Substancje słodzące są obecne w wielu produktach spożywczych. Ich dodatek do danej żywności oznacza się zgodnie z zasadami przyjętymi przez EFSA (ang. European Food and Safety Organization). Słodziki, podobnie jak pozostałe dodatki do żywności, zapisuje się zaczynając od litery “E” i następnie dodaje się ciąg 3 cyfr odpowiadających danej substancji. W przypadku słodzików pierwszą cyfrą jest zawsze 9.
Słodziki są najczęściej spotykane w produktach spożywczych o obniżonej wartości kalorycznej, tzw. typu “fit”. Są to przede wszystkim:
• napoje gazowane bez dodatku cukru,
• żywność dla osób odchudzających się i aktywnych fizycznie,
• napoje i desery mleczne,
• gumy do żucia,
• słodycze i desery 0 kcal,
• żywność dla diabetyków.
Czy słodziki są bezpieczne?
Substancje słodzące charakteryzują się słodkim smakiem, nie powodują próchnicy i bardzo często w ogóle nie dostarczają kalorii! I nadal, pomimo tylu zalet, wielu z nas obawia się o to, czy słodziki są bezpieczne. Substancje te są oskarżane o zły wpływ na zdrowie czy przyczynianie się do rozwoju nowotworów. Czy należy unikać słodzików?
Zastanawiając się nad bezpieczeństwem substancji słodzących, należy pamiętać, że wszelkie dodatki stosowanie w produkcji żywności, muszą mieć potwierdzony profil bezpieczeństwa przez EFSA (w Europie) lub FDA (w USA). Oznacza to wiele lat żmudnych i dokładnych badań. Dopiero, gdy Eksperci poznają los danej substancji, jej metabolizm i poziom bezpieczeństwa, dana substancja może być włączana do obrotu.
Co więcej, także obawa o rakotwórczy wpływ słodzików na organizm jest niezasadna. Dobrym przykładem jest oświadczenie NIH (ang. National Cancer Institute) nt. aspartamu. Jak wskazują eksperci, ryzyko nowotworów po spożyciu tego słodzika nie zostało nigdy potwierdzone w badaniach z udziałem ludzi. Z kolei badania na zwierzętach często są wątpliwej jakości merytorycznej z uwagi na brak kluczowych informacji i zbyt wysokie dawki substancji.
Substancje słodzące w chorobach przewlekłych
Co ciekawe, słodziki mogą być także cennym wsparciem dla osób chorujących na wybrane schorzenia przewlekłe takie jak choroby układu krążenia, cukrzyca czy otyłość. Zgodnie ze stanowiskiem Polskiego Towarzystwo Badań nad Otyłością, a także Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego słodziki mogą pomóc w redukcji masy ciała. Substancje słodzące powinny stanowić jeden z elementów zdrowego stylu życia. Oprócz tego ważna jest prawidłowo zbilansowana dieta czy regularna aktywność fizyczna, natomiast słodziki mogą pomóc ograniczyć spożycie kalorii pochodzących z cukru.
Jak włączać słodziki do diety?
Warto także podkreślić, że substancje słodzące, pomimo wielu zalet, w przypadku niektórych osób mogą być źle tolerowane. Jeśli na początkowych etapach będą spożywane w dużych ilościach, mogą przyczynić się do wystąpienia nieprzyjemnych dolegliwości np. bólów brzucha, wzdęć i biegunki. Z tego względu słodziki powinny być włączane do jadłospisu z umiarkowaniem. Oznacza to, że na początku należy spożywać małe dawki, na przykład co kilka dni. Wraz z rozwojem tolerancji, stopniowo można zwiększać porcje i częstotliwość spożycia słodzików.
Spożywanie substancji słodzących ma wiele korzyści. Pozwala zachować słodki smak potraw, bez obawy o nadmiar spożytych kalorii. Warto jednak korzystać z nich z rozwagą. Rozpoczynając stosowanie słodzików, trzeba zaczynać od małych porcji i stopniowo zwiększać dawkę. Należy także pamiętać, że jeśli naszym celem jest zmiana stylu życia na zdrowszy to oprócz eliminacji cukru, ważna jest także regularna aktywność fizyczna i spożywanie zdrowej diety ogółem.
Bibliografia:
Scientific Opinion on the re-evaluation of aspartame (E 951) as a food additive. European Food Safety Authority 2013.
Wierzbicka. „Słodziki” – aspekty żywieniowe i zdrowotne. WSZECHNICA ŻYWIENIOWA SGGW, maj 2014.
Koszowska i wsp. Cukier – czy warto go zastąpić substancjami słodzącymi? Nowa Medycyna 1/2014.
Serwis Zdrowie. W. Szczepaniak. Cukier kontra słodziki. Fakty i mity. Dostęp online, 12.07.2021.
Artificial Sweeteners and Cancer. National Cancer Institute, 2016.
Olszanecka – Glinianowicz i wsp. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Badań nad Otyłością, Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny, Instytutu Żywności i Żywienia im. prof. dra med. Aleksandra Szczygła w sprawie stosowania niskokalorycznych substancji słodzących. Nutrition, Obesity & Metabolic Surgery; 2019:1:6.
Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego. Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2019. Diabetologia Praktyczna 2019; 5:1. Polskie Towarzystwo Diabetologiczne, Via Medica.
