Jak smakują pistacje? Są delikatne, kremowe i lekko słodkie/ zdj. Canva
Pistacja właściwa była znana już 7000 lat p.n.e., a wzmianki o niej można znaleźć nawet w Biblii. W uprawie jest kapryśnym i wymagającym drzewem, co wpływa na wysoką cenę orzeszków pistacjowych. Pomimo ceny pistacje wykorzystuje się na szeroką skalę i są cenione z uwagi na delikatny i charakterystyczny smak. Co to pistacje, jak smakują i dlaczego zyskały popularność?
Jak i gdzie rosną pistacje?
Pistacja (Pistacia) to rodzaj roślin z rodziny nanerczowatych. Są to krzewy i niskie drzewa, z których najcenniejszym pozyskiwanym surowcem są pestki, czyli tzw. orzeszki pistacjowe. Drzewem, które najczęściej wykorzystuje się w uprawie, jest pistacja właściwa (Pistacia vera). Największe obszary uprawne znajdują się w Iranie, Turcji i USA, skąd pochodzi aż 70% światowej produkcji pistacji.
Gdzie rosną pistacje?
Pistacje rosną naturalnie na terenach krajów półkuli północnej, gdzie występuje ciepły lub umiarkowany klimat. Rośliny te pochodzą z Azji, ale można spotkać je również we wschodniej Afryce, w południowej części Ameryki Północnej oraz w południowej Europie w basenie Morza Śródziemnego. Stanowiskiem pistacji są zarośla i świetliste lasy, preferują tereny suche, skaliste i piaszczyste.
Obecnie pistacje uprawia się w wielu rejonach świata, głównie w Syrii, Afganistanie, Iraku, Iranie, USA i Turcji. Uprawy można spotkać również w Europie, gdzie największe plantacje znajdują się w Grecji. Z uprawy pistacji szczególnie znana jest grecka wyspa Egina oraz miasto Saloniki.
Największym producentem pistacji w 2022 roku były Stany Zjednoczone. Produkcja tego kraju wyniosła 400 070 ton. Drugie miejsce zajął Iran – 241 669 ton, a ostatnie Turcja – 239 289 ton.
Jak rosną pistacje?
Pistacje – jak rosną i gdzie się je uprawia? Największym producentem pistacji jest Iran/ zdj. Canva
Owoce pistacji botanicznie są pestkowcami. Rosną zebrane w wiechy, są owalne czerwonawe i mięsiste. To, co spożywamy i popularnie nazywamy pistacją lub orzeszkiem pistacjowym, nie jest rodzajem owocu – orzechem, a jego pestką. Orzeszki pistacjowe mają barwę od żółtawej do zielonkawej i charakteryzują się delikatnym, słodko-słonym smakiem.
Dlaczego pistacje są takie drogie?
Długi okres wzrostu i rozwoju
Pistacje są jednym z najbardziej wymagających orzechów. To rośliny, które do wydania owoców potrzebują czasu. Owoce pojawiają się dopiero po pięciu latach od posadzenia drzew. Na pierwsze plony czeka się zwykle 7-8 lat, a najwięcej owoców pojawia się pomiędzy 15 a 20 rokiem uprawy. Plony z drzew pistacjowych są niewielkie w porównaniu z innymi roślinami, z których zbiera się orzechy. Dodatkowo w produkcji pistacji występują wahania, gdyż drzewa te owocują nieregularnie. Plony pistacji są naprzemiennie zbyt duże lub zbyt małe, co powoduje straty w zbiorach.
Drzewo pistacjowe wydaje jedynie ok. 30 kg pistacji rocznie, co stanowi nawet czterokrotnie mniej w porównaniu do orzesznicy wyniosłej, z której pozyskuje się orzechy brazylijskie. Dochodzi do tego fakt, że pistacja jest rośliną dwupienną, a zapylenie odbywa się drogą powietrzną. Występują u niej odrębne osobniki męskie i żeńskie i do wydania owoców niezbędny jest wiatr.
Niesprzyjający klimat
Klimat jest decydującym czynnikiem w uprawie pistacji. By wydały owoce, potrzebują odpowiedniej temperatury i wilgotności. Optymalne do uprawy warunki to ciepłe, suche lato i łagodna zima. Temperatura nie powinna spadać poniżej zera, a zimą opady nie powinny być zbyt duże. Wahania klimatyczne nie sprzyjają wysokim plonom i powodują straty w zbiorach. Susza, nadmierne opady, upał lub zimno mogą znacznie wpłynąć na wielkość produkcji.
Pistacje, pomimo że naturalnie preferują suche tereny, są drzewami i potrzebują aż 190 l wody na roślinę dziennie. Gleba, na której rosną musi być sucha i piaszczysta, ewentualnie gliniasta o wysokim stężeniu węglanu wapnia. Nie może być wilgotna i ciężka.
Produkcja i transport
W produkcji pistacji wykorzystuje się pracę ludzi. Pistacje są delikatne, dlatego sortuje się je ręcznie, co wymaga większych nakładów pracy i zwiększa koszty. Na cenę pistacji wpływa również ich transport. Niewielka ilość obszarów uprawnych sprawia, że są transportowane do wielu krajów świata różnymi drogami. Czas transportu oraz podatność na uszkodzenia pistacji wymaga specjalnego opakowania i konteneryzacji. Ma to chronić pistacje przed wilgocią i uszkodzeniami mechanicznymi.
Dlaczego pistacje są drogie? Za cenę pistacji odpowiadają przede wszystkim wysokie wymagania i kosztowny sposób ich uprawy/ zdj. Canva
Kto spopularyzował pistacje?
Dowody na wczesne istnienie pistacji potwierdzają wykopaliska z Turcji datowane na około 7000 rok p.n.e. W grocie pośród pozostałości ziaren zbóż, grochu i migdałów odkryto obecność orzechów pistacjowych. Wzmianki o pistacji są również w Biblii w wersecie Księgi Rodzaju (43,11). Jest tam mowa o darach zabranych przez braci Józefa do Egiptu.
Pistacje pojawiły się w Europie dzięki Rzymianom. W I w. n. e. do Rzymu sprowadził je cesarz Witeliusz. W czasie ekspansji Cesarstwa Rzymskiego uprawa pistacji rozprzestrzeniła się na terytorium dzisiejszej Grecji i Włoch. Do jej rozpowszechnienia w regionie przyczynił się następca Witeliusza – Wespazjan.
Prawdziwa sława pistacji rozpoczęła się w Stanach Zjednoczonych na początku XX wieku. Jej nasiona przywiózł z Persji do Kalifornii William E. Whitehouse. W latach 30. rozpoczęto tam pierwsze uprawy pistacji. Z czasem uprawa urosła na większą skalę i Kalifornia stała się liderem w produkcji orzechów pistacjowych. Pistacja szczyt popularności zdobyła dzięki lodom pistacjowym, których recepturę opracował w 1940 roku James W. Parkinson z Filadelfii.
Na co są dobre pistacje?
Kiedyś pistacje nie były tak popularne i były zarezerwowane tylko dla rodzin królewskich. Legendy głoszą, że były ulubionym przysmakiem królowej Saby. Obecnie pistacje to przede wszystkim przekąska o cennych wartościach odżywczych i właściwościach zdrowotnych. Na co są dobre pistacje?
Może cię zainteresować:
Czerwona herbata – jakie ma właściwości i czy pomaga na odchudzanie?
Skład i właściwości pistacji
Pistacje zawierają szereg substancji odżywczych i witamin. Są bogatym źródłem potasu (1025 mg/100 g), który reguluje ciśnienie krwi, usprawnia równowagę kwasowo-zasadową w organizmie i ma pozytywny wpływ na działanie układu nerwowego. Mają też sporą zawartość fosforu (490 mg), magnezu (121 mg) i wapnia (105 mg). Pierwiastki te są składnikami budulcowymi mięśni i kości i wspomagają układ sercowo-naczyniowy. Magnez ma również wpływ na poziom insuliny i glukozy, zmniejsza objawy PMS i pozytywnie wpływa na regenerację organizmu i sen. Pistacje zawierają również niewielkie ilości żelaza, sodu i cynku.
W pistacjach znajduje się najwięcej witamin E (7,3 mg), C (5,6 mg) i B6 (1,7 mg), które wpływają na zdrowie skóry, układu nerwowego i odpornościowego. Wsparcie odporności dają również obecne w pistacjach antyoksydanty, głównie tokoferole i związki fenolowe. Dzięki zawartości kwasu foliowego i kwasów tłuszczowych omega-3 pistacje pozytywnie wpływają na poziom cholesterolu. Pomagają obniżyć poziom cholesterolu LDL i podwyższyć HDL.
Pistacje – na co są dobre? Są składnikiem wielu potraw i mają właściwości zdrowotne/ zdj. Canva
Niższa niż u pozostałych orzechów zawartość tłuszczu (45,4 g/100 g) sprawia, że pistacje mogą być stosowane jako dodatek w różnych dietach. Mają dużą zawartość błonnika (10,3 g/100 g), który nie tylko usprawnia pracę jelit i pobudza metabolizm, ale również daje uczucie sytości. Poza tym pistacje zaraz po orzechach ziemnych i migdałach mają najwięcej białka (20,3 g/100 g), co stwarza z nich wartościową i zdrową przekąskę.
Pistacje – przysmak kulinarny
Pistacje są dodatkiem lub bazą wielu słodkich i wytrawnych potraw. Można znaleźć je w przepisach na wyroby cukiernicze, takie jak np.: torty, ciasta, strucle, rogaliki, lody, budynie chałwa. Z pistacji przygotowuje się również kremy, musy i nadzienie. Pistacje dobrze komponują się w sałatkach, z grillowanymi warzywami czy jako dodatek do mięs i drobiu. Można z ich pomocą przygotować chrupiącą panierkę, posypkę, marynatę, pastę do kanapek, czy pesto do makaronu.
Ile kalorii mają pistacje?
W porównaniu z innymi orzechami kaloryczność pistacji nie jest duża. Orzeszki pistacjowe znajdują się prawie na końcu listy, tuż nad orzechami nerkowca, które są najmniej kaloryczne (553 kcal/100 g). Ile kalorii mają pistacje? Wartość energetyczna pistacji w 100 g produktu to ok. 562 kalorii, co stanowi różnicę 156 kcal w stosunku do najbardziej kalorycznych orzechów makadamia.
Sprawdź też:
Jak obliczyć swoje dzienne zapotrzebowanie kaloryczne?
Ile kalorii mają pistacje solone prażone?
Prażenie ma wpływ na zwiększenie wartości energetycznej produktu. W tym procesie używa się dodatkowego tłuszczu, który podnosi kaloryczność pistacji nawet o 10% w stosunku do surowych pistacji. Kaloryczność pistacji solonych i prażonych wynosi od 570 do 610 kcal w 100 g produktu.
