Selen ‒ zastosowanie, źródła. Czym grozi jego nadmiar i niedobór?

Selen (Se) to pierwiastek śladowy, który został odkryty w roku 1817 roku. Uczestniczy w wielu procesach fizjologicznych, wspiera układ immunologiczny i hormonalny, a także chroni organizm przed stresem oksydacyjnym. Jak objawia się nadmiar, a jak niedobór selenu? Kiedy warto sięgnąć po suplementy z selenem organicznym?

Selen ‒ właściwości i zastosowanie

Selen to niedoceniany pierwiastek, który występuje w organizmie w śladowych ilościach ‒ jego dobroczynny wpływ na zdrowie odkryto dopiero w latach 60. XX wieku. Jedną z najważniejszych funkcji selenu jest wzmacnianie systemu odpornościowego (stymuluje on syntezę przeciwciał oraz aktywność fagocytarną, dzięki czemu organizm lepiej radzi sobie z atakiem drobnoustrojów chorobotwórczych). Razem z witaminą E chroni serce i układ krążenia, ma także właściwości antynowotworowe. Selen pozwala utrzymać mocne i zdrowe włosy, paznokcie, wpływa również pozytywnie na stan naszej skóry. Co istotne, pomaga uregulować metabolizm hormonu tarczycy. Wspiera płodność u kobiet i mężczyzn. Dzięki tworzeniu nieszkodliwych kompleksów z metalami ciężkimi (np. ołowiem, talem, kadmem, rtęcią), selen zmniejsza ich szkodliwy wpływ na organizm.

Występowanie selenu w żywności ‒ w jakich produktach spożywczych jest selen?

Referencyjna wartość spożycia selenu dla osoby dorosłej wynosi 45-55 µg/dzień (w przypadku kobiet ciężarnych 60 µg/dzień, a matek karmiących 70 µg/dzień). Jakie pokarmy zawierają selen? Jednym z lepszych źródeł selenu w żywności są orzechy brazylijskie (jeden sztuka zawiera około 100 mcg selenu), ryby (zwłaszcza tuńczyk i łosoś), podroby. Selen jest obecny również w mleku, produktach mleczarskich i jajach. Natomiast warzywa i owoce są ubogim źródłem tego pierwiastka. Jeśli chodzi o przyswajalność tego mikroelementu ‒ przyswaja się lepiej z produktów roślinnych, niż odzwierzęcych. Czym grozi nadmiar i niedobór selenu w diecie?

Skutki niedoboru i nadmiaru selenu

W przypadku nadmiaru selenu w organizmie, może dojść do tzw. selenozy, czyli zatrucia tym pierwiastkiem, które objawia się dolegliwościami ze strony układu pokarmowego (biegunki, mdłości, czosnkowy zapach z ust), zawrotami głowy, wypadaniem włosów, łysieniem, bólami stawowymi, kruchością i łamliwością paznokci. Przy długotrwałej selenozie może wystąpić marskość wątroby lub obrzęk płuc. Z kolei niskie wartości tego mikroelementu mogą sprzyjać pojawieniu się depresji, niedoczynności tarczycy i często diagnozowanej w ostatnich latach choroby Hashimoto. Niedobór selenu może też powodować problemy z płodnością, osłabienie mięśni i układu immunologicznego. Tak więc zarówno nadpodaż, jak i brak tego pierwiastka ma szkodliwy wpływ na organizm.

W jakich sytuacjach stosować suplementy z selenem?

Po suplementy diety z selenem powinny sięgać osoby, które mieszkają w terenach, gdzie występuje niskie stężenie selenu w glebach. Dodatkowa suplementacja może być niezbędna w przypadku chorych, którzy odżywiają się pozajelitowo. Selen jest niezbędny w diecie par, które mają problemy z płodnością, osób chorujących na astmę, schorzenia układu krwionośnego. Warto podkreślić, że selen organiczny (L-selenometionina, selenocysteina), charakteryzuje się lepszym wchłanianiem, niż formy nieorganiczne (selenin, selenian sodu). Dlatego rozsądniej jest wybierać suplementy z selenem organicznym. Warto też co jakiś czas oznaczać poziom selenu w organizmie, poddając się stosownym badaniom.

Podsumowując, selen to pierwiastek śladowy, który wspiera naturalne mechanizmy obronne organizmu, chroni komórki ciała przed stresem oksydacyjnym i odpowiada za wydolność gruczołu tarczycy. Aby uniknąć ryzyka przedawkowania selenu w przypadku suplementacji, warto przestrzegać dawek umieszczonych na opakowaniu/ulotce dołączonej do produktu i pozostawać w kontakcie z lekarzem lub dietetykiem.

Źródło: materiał Partnera MK