Panseksualizm – co to znaczy

Ostatnio coraz więcej mówi się o różnych orientacjach seksualnych, a jedną z wielu tajemniczych nazw może być panseksualizm. Co oznacza ten termin? Panseksualizm to jedna z orientacji seksualnych, która zakłada romantyczny czy seksualny pociąg do osób niezależnie od ich identyfikacji płciowej. Warto podkreślić zwrot identyfikacja płciowa, ponieważ panseksualizm to nie tylko zainteresowanie kobietami oraz mężczyznami, ale także osobami niebinarnymi, transpłciowymi czy aseksualnymi. Można więc powiedzieć, że dla ludzi panseksualnych najważniejszy jest charakter, zainteresowania i wygląd, a nie płciowość parterów.

Orientacja panseksualna – na czym polega?

Słownik Oxfordu orientację tę definiuje następująco: „the state of being sexually attracted to people without regard to their sex or gender identity” (z ang. pociąg seksualny do ludzi bez uwzględniania ich płci lub identyfikacji płciowej).

– Panseksualność istniała od zawsze, tylko nie istniał język, który by ją odpowiednio opisywał

– mówi Agnieszka, wolontariuszka Lambdy, w filmie z cyklu „Tęczowy przewodnik” w odcinku „P jak panseksualność”. Razem z Łukaszem wyjaśniają na czym polega panseksualizm i co to znaczy, że ktoś jest panseksualny. Rozwiewają też różne stereotypy na temat panseksualizmu.
Na pytanie, czym jest panseksualność odpowiadają:

„To seksualny, romantyczny lub emocjonalny pociąg do osób niezależnie od ich płci lub tożsamości płciowej. Dla osób panseksualnych płeć nie jest tym, co deteminuje ich zainteresowanie drugą osobą i nie wpływa na odczuwanie miłości lub pociągu seksualnego”.

Wśród znanych osób, które identyfikują się jako panseksualne wymieniają m.in.: aktorki Bellę Thorne i Kristen Stewart oraz piosenkarkę Miley Cirus.

 

Panseksualizm a psychologia

Orientację panseksualną może pomóc nam zrozumieć psychologia.

Termin panseksualizm został pierwszy raz użyty w 1914 roku w „Journal of Abnormal Psychology”.

Jest to psychologiczne pismo naukowe publikowane od 1906 roku. Obecnie wydawane jest przez cenione na całym świecie Amerykańskie Towarzystwo Psychologiczne. Jak sama nazwa wskazuje, czasopismo to zajmuje się przede wszystkim psychopatologią i różnego rodzaju zaburzeniami psychicznymi. Warto podkreślić, że podejście do niehetronormatywych orientacji seksualnych przeszło od początku XX wieku bardzo długą drogę i obecnie nauki psychologicznie nie traktują ich już jako zaburzenie. Psychologia jest bowiem jedną z najszybciej ewoluujących dziedzin nauki. Oficjalne dokumenty, z których korzystają specjaliści na całym świecie są regularnie zmieniane, tak aby jak najlepiej opisywały współczesne realia. Jednym z ważniejszych kategoryzatrów zaburzeń psychicznych jest DSM, powstały w 1952. Obecnie korzysta się z 5. wersji tego ważnego dokumentu. Co ciekawe w wydaniach 1-3 pojawiały się wzmianki o różnych identyfikacjach płciowych jako zaburzeniach. Zostało to zmienione w 4. wydaniu, a w najnowszym, 5. nie pojawia się już żaden termin związany z seksualnością i płciowością.

Zobacz koniecznie:
Płeć: inna. Czym jest niebinarność?

Flaga panseksualizmu

Tak jak niemalże każda orientacja seksualna czy płciowa, tak i panseksualizm ma swoją flagę.

Jest ona w trzech kolorach: różowym, żółtym oraz niebieskim.

Symbolu tego zaczęto używać w 2010 roku i co ciekawe, narodził się on na… Tumbirze, który 13 lat temu był jednym z popularniejszych portali Internetowych. Znaczenie kolorów nie jest do końca jasne, jednak najbardziej prawdopodobną teorią jest: różowy jako pociąg do kobiet, niebieski do mężczyzn, a żółty do ludzi niebinarnych oraz wszelkich innych orientacji płciowych.

Osoby panseksualne

A co mówią o sobie same osoby panseksualne? U podstaw tej orientacji leży przede wszystkim wyzwolenie ze społeczno-kulturowych ram, a także narzuconego podziału płciowego. Decydują się one na związki ze względu na chemię i uczucia, nie kierując się przy tym żadnymi normami i sztucznie stworzonymi podziałami na dobre lub złe. W wywiadzie z Aleksandrą Knapik-Gauzą przeprowadzonym przez portal Vibez, aktywistka odpowiada na wiele pytań związanych z panseksualizmem. Z jej ust padają między innymi zdania:

„W samej definicji panseksualności najbardziej podoba mi się to, że zakochuje się w osobie, niezależnie od jej tożsamości, orientacji, płci. Nie chcę się też jednak zamykać, queerowość, pewna płynność jest mi bliska”.

Kolejnym ważnym aspektem często podejmowanym przez osoby panseksualne jest definicja słowa miłość. Uczucie to jest niezmiernie złożone i skomplikowane. Czasami zakochujemy się przecież w kimś zupełnie niespodziewanym. Panseksualizm zakłada, że wybór osoby partnerskiej zależy wyłącznie od tego, co podpowiada nam nasze serce, a nie nazwa określająca identyfikację seksualną.

Marceli, który jest panseksualny, opowiada w filmie stworzyszenia Lambda:

„Od zawsze czułem, że nie jestem heteroseksualny, ale przez większość swojego życia to odrzucałem albo ukrywałem. Od podstawówki śmiano się z osób nieheteronormatywnych, więc i ja się śmiałem. Jak jest być osobą panseksualną w Polsce? Niezrozumianą i wiecznie tłumacząca się, ale cholernie wolną i szczęśliwą. Poznając osoby nie zwracasz uwagi na ich płeć, a na to jakimi ludźmi są. Twoje relacje nie muszą być stereotypowo o damsko-męskie albo męsko-męskie. Po prostu lubisz kogoś lub kochasz indywidualnie, płeć nie ma znaczenia.” 

Może Cię zainteresuje:
Co to jest aseksualizm, jakie są jego przyczyny i objawy

Panseksualizm a inne orientacje

W Polsce określenie panseksualizm pojawia się jeszcze relatywnie rzadko, dlatego łatwo jest zagubić się w gąszczu nazw związanych z identyfikacją płciową czy seksualną. Warto więc przyjrzeć się kilku terminom, które mogą się nam mylić ze względu na wiele podobieństw. Często myli się panseksualizm z biseksualizmem albo demiseksualizmem.

Panseksualizm a biseksualizm – podobieństwa i różnice

Między panseksualizmem a biseksualizmem jest kilka punktów wspólnych. Obie orientacje nie ograniczają się do jednej grupy zainteresowania seksualnego, jednak znacząco różnią się podejściem do pojęcia płciowości.

Biseksualizm to pociąg do WIELU identyfikacji płciowych, podczas gdy panseksualizm to pociąg do WSZYSTKICH identyfikacji płciowych.

Przedrostek -bi może być dosyć mylący, ponieważ ewokuje on skojarzenia z liczbą 2. Z tego powodu, wiele osób myśli, że biseksualizm to zainteresowanie kobietami i mężczyznami. Nie jest to jednak do końca prawda. Biseksualizm jest bowiem pojęciem bardzo szerokim i zależnym od preferencji jednostki. Może być to więc klasycznie rozumiany pociąg do kobiet i mężczyzn, ale także np.: kobiet i osób niebinarnych. Panseksualizm zakłada natomiast zainteresowanie wszystkimi identyfikacjami płciowymi, a właściwie – niebranie tego czynnika pod uwagę przy wyborze potencjalnych partnerów.

Panseksualizm a demiseksualizm

Kolejną orientacją, która niejako pokrywa się z definicją panseksualizmu jest demiseksualizm. Tutaj jednak różnica jest bardziej znacząca.

Demiseksualizm jest bowiem bardziej preferencją niż stricte orientacją.

Osoby demiseksualne odczuwają pociąg do osób, z którymi wcześniej nawiążą silną więź emocjonalną. Można więc powiedzieć, że stoją one w opozycji bo popularnej hook-up culture. Warto jednak podkreślić, że osoby demiseksualne mogą być heteroseksualne, homoseksualne, panseksualne itd. Tutaj identyfikacja płciowa osoby partnerskiej zależeć będzie od jednostki, jednak przed nawiązaniem relacji fizycznej, stworzona będzie musiała być więź umysłowa i emocjonalna.

Panseksualizm a omniskesualizm

Niewątpliwie najbardziej zbliżone do siebie orientacje seksualne to panseksualizm i omniseksualizm. Co ciekawe, niektóre źródła podają, iż obie te nazwy mogą być stosowane zamiennie i nie ma między nimi żadnej różnicy. Terapeutka seksualna Casey Tanner zauważa jednak, że możemy doszukać się pewnych odmienności w podejściu do identyfikacji płciowej potencjalnych osób partnerskich.

Jak sama pisze, panseksualizm jest bardziej „ślepy” na płciowość, co oznacza, że aspekt ten nie gra żadnej roli w budowaniu relacji romantycznych.

U osób omniseksualnych identyfikacja płciowa będzie jednak znacząca w rodzaju budowanych więzi, a także podejścia. Możemy zobrazować to następująco: osoba panseksualna będzie zachowywać się dokładnie tak samo w związku z kobietą, osobą niebinarną, osobą transpłciową itd. Osoba omniseksualna również odczuje pociąg seksualny niezależny od płciowości, jednak jej podejście będzie różnić się w zależności, czy idzie na randkę z mężczyzną, osobą panseksualną czy niebinarną.

Aleksandra Knapik-Gauza w rozmowie dla Vibez mówi: 

„Możemy się przecież zakochać w transpłciowej kobiecie, która jest w procesie korekty płci. Zmierzenie się z taką sytuacją jest łatwiejsze, gdy wiemy, że nie musimy trzymać się sztywnych ram, możemy się redefiniować, szukać w tych literkach LGBTQ. Jest ich naprawdę dużo i każdy z nas może w nich znaleźć coś dla siebie”.

Nina Baranowska