Osoba apodyktyczna – kim jest? Apodyktyczność w życiu codziennym

„Na początku doceniałam jego stanowczość. Wydawało mi się, że z takim mężczyzną u boku będę bezpieczna. Jednak szybko codzienność zmieniła się w koszmar […]. Moje zdanie? Było mało ważne… liczył się on i jego wielkie ego” – wspomina 40–letnia Alicja. Tworzenie relacji z toksycznym partnerem to gigantyczne wyzwanie. Życie z bezlitosnymi rodzicami narzucającymi własne zdanie powoduje cierpienie. Co to znaczy apodyktyczna osoba? To osobowość władcza, bezwzględna i przekonana, że zawsze ma rację, nawet gdy jest w błędzie. Czy można być szczęśliwym w codzienności „bez zrozumienia” i gdy każda wymiana poglądów kończy się kłótnią?

 

Kim jest osoba apodyktyczna?

W życiu spotykamy różne osoby o odmiennym wyglądzie i charakterze. Czasami na naszej drodze staje apodyktyczna osoba, z którą codzienność zmienia się w burzę emocji. Apodyktyczny to słowo, które wywodzi się ze Starożytnej Grecji i określa osobę „wskazującą innym”. Współcześnie nie istnieje wyłącznie jedna definicja toksycznej osobowości w bezkompromisowej wersji, ale każda okazuje się podobnym zdaniem, nieco inaczej sformułowanym. Słownik języka polskiego PWN określa osobę apodyktyczną jako:

„Nieznoszący sprzeciwu, narzucający komuś swoje zdanie; też: świadczący o takich cechach”.

Z kolei człowiek apodyktyczny według portalu polszczyzna.pl to:

„Narzucający własne zdanie i wolę, nieznoszący sprzeciwu, nieuznający odmiennego zdania”.

 

Często słowo „apodyktyczny” stosowane jest naprzemiennie z „despotyczny”. To osoba o negatywnych i odrzucających cechach, której życiowym celem jest dominacja nad otoczeniem. Osobowość apodyktyczna może pojawić się w związku, rodzinie, pracy, wszędzie tam, gdzie drugi człowiek. W jej obecności czujemy się poniżani, niedowartościowani, nieustannie krytykowani. Apodyktyczny narzuca innym swoją wolę, nierzadko stosuje przemoc psychiczną, a nawet fizyczną. Na portalu polityka.pl przeczytamy:

„To jest człowiek apodyktyczny, który w momencie, gdy dowiaduje się czegoś, czego sobie nie życzy, zamyka się na tę informację, nie przyjmuje jej”.

 

Zobacz koniecznie:

Despotyzm w życiu codziennym – kim jest partner despotyczny?

 

Tak po prostu nie da się żyć!

„Mariusz był ode mnie starszy o 5 lat. Na początku doceniałam jego stanowczość. Wydawało mi się, że z takim mężczyzną u boku będę bezpieczna. Jednak szybko codzienność zmieniła się w koszmar.
Miałam wszystko, co chciałam: własną firmę, bogatego i przystojnego mężczyznę, bezpieczeństwo finansowe, zdrowie, a także „miłość”. Mój poprzedni związek skończył się, bo partner podobno nie czuł się doceniony. Nie chciałam popełnić tego samego błędu kolejny raz. Przytakiwałam, doceniałam i na każdym kroku podkreślałam wszystkie zalety Mariusza. Było pięknie, a on czuł się wyjątkowy i szczęśliwy. Ja natomiast z każdym kolejnym tygodniem związku czułam, że znikam, gdy przestał pytać mnie o zdanie.

 

Po kilku miesiącach nasza codzienność zamieniła się w JEGO PRZESTRZEŃ. Moje zdanie? Było mało ważne… liczył się on i – jak się szybko okazało – jego wielkie ego. Odmienne emocje i poglądy działały na Mariusza jak czerwona płachta na byka. Dosłownie! Mówił, że jestem „głupia i śmieszna”, nawet gdy smakowało mi coś innego. Podniósł na mnie rękę, gdy zwróciłam uwagę, że nie może mnie tak dominować. Uciekłam”

— krótko opowiedziała Alicja  z grupy na Facebooku „Toksyczny związek – czym jest i jak się ratować. Grupa wsparcia”.

Jaka jest osoba apodyktyczna? Charakterystyczne zachowanie

Postawa apodyktyczna nie zwiastuje nic dobrego. To najczęściej bardzo trudny charakter, ogromne problemy w budowaniu poprawnych relacji i zgrzyty w komunikacji. Taką osobę wyróżnia konkretne zachowanie. Przekonaj się, czy „apodyktyczni” są również w twoim otoczeniu.

 

Osoba apodyktyczna:

• Uwielbia dominować.
• Często podnosi głos.
• Nie potrafi rozmawiać o emocjach.
• Narzuca swoją wolę innym.
• Nie znosi sprzeciwu i źle toleruje zmiany.
• Nie potrafi przyznać się do błędu.
• Stosuje agresywne reakcje na dyskusje.
• Jest niezdolna do akceptacji innego zdania.
• Wyróżnia się brakiem tolerancji dla odmiennych poglądów.
• Stosuje próby wymuszania posłuszeństwa.
• Cechuje się impulsywnymi, nieprzemyślanymi działaniami.
• Posiada zawsze ostatnie zdanie.
• Jest bardzo skoncentrowana na celach.
• Wyróżnia się silnym charakterem, pozbawionym empatii.
• Stosuje nakazy, kary, a także obraża i poniża.
• Nierzadko znęca się psychicznie i fizycznie.

Apodyktyczność u kobiet i mężczyzn

Apodyktyczna kobieta? Apodyktyczny facet? Apodyktyczność nie dopada konkretnych osób. Taką osobowością może wyróżniać się człowiek bardzo młody, dojrzały i w podeszłym wieku. Osoby narzucające własną wolę to zarówno kobiety jak i mężczyźni, na różnych stanowiskach w pracy, czy też na odmiennych etapach życia. Mówi się, że częściej surowe cechy wyróżniają mężczyzn. Czy rzeczywiście to prawda?

„Nie zauważam tego, żeby cecha, jaką jest apodyktyczność, była bardziej charakterystyczna dla płci męskiej. Wręcz zauważam, że mężczyźni częściej bywają łagodni niż dało się to zaobserwować wcześniej”

— ocenia Agnieszka Maruszczak – psychoterapeutka i psycholożka o specjalizacji interwencji kryzysowej.

 

Apodyktyczność nie jest wrodzona, ale nabyta. To zespół cech, do których możemy mieć pewne predyspozycje po urodzeniu (temperament), ale całość jako osobowość nieznosząca sprzeciwu oznacza proces nabyty podczas wychowywania. Dziecko, którego ojciec narzuca swoje zdanie (stosując jednocześnie kary, aby zmusić do konkretnych działań), może żyć w przekonaniu, że to jedyna słuszna droga do osiągania celów. Gdy od najmłodszych lat maluch jest rozpieszczany – wszystko może, to uczy się, że to jego zdanie jest najważniejsze. Nie tak trudno wszczepić w dziecko ziarenko apodyktyczności. Rozwojowi negatywnych cech sprzyjają osobowości egocentryczne i narcystyczne.

Apodyktyczność u kobiet i mężczyzn wyróżnia się surowością i nieustępliwością. Bezwzględność, stanowczość, arbitralność i kategoryczny sprzeciw wobec odmiennych zdań oraz poglądów to nierozłączne cechy apodyktycznej osoby. Apodyktyczni są pozbawieni empatii i szybko wpadają w złość. Silna potrzeba kontroli rozbudza ich najgorsze cechy.

 

Przeczytaj koniecznie:
Mansplaining – co to jest i jak go rozpoznać?

 

Jaki jest apodyktyczny rodzic?

Rodzic z założenia powinien być opiekuńczy, wyrozumiały, cierpliwy, ale i konsekwentny. Wśród cech wypływających z prawdziwej miłości rodzi się wartościowy człowiek, który szacunkiem obdarza drugiego człowieka, jest kochany i potrafi kochać. Jednak istnieją również apodyktyczni rodzice: surowi, bezwzględni, poniżający, którzy nie liczą się ze zdaniem dziecka. W pierwszej kolejności nasuwa się pytanie, czy apodyktyczna matka lub ojciec potrafią kochać?

„Każdy rodzic może kochać swoje dziecko, ten co pije i bije również, tylko jego (rodzica) dominujący deficyt powoduje, że w określony – często zaburzony  sposób okazuje swoje uczucia do dziecka i to jest problemem. Możemy potocznie uważać, że jeśli rodzic w tak apodyktyczny sposób traktuje swoje dziecko, to go nie kocha, ale jeśli ten rodzic zna tylko taki sposób komunikacji? Powtarza wtedy znany schemat, który uważa za słuszny, a który należałoby zmienić, ponieważ nie służy obu stronom. Próba zrozumienia przez dziecko, już najczęściej dorosłe, dlaczego rodzic tak postępuje lub postępował, skąd to się wzięło, pozwala łatwiej przepracować koszty, które w związku z tym poniósł”

— odpowiedziała psycholożka Agnieszka Maruszczak.

 

Apodyktyczny rodzic nie zachowuje się w domu jak opiekun a władca. Zamiast poczucia bezpieczeństwa i miłości gwarantuje konkretną dawkę strachu, stresu oraz emocjonalnego chłodu. Taki ojciec lub matka nie słuchają i nie próbują zrozumieć odmiennych uczuć, a co najgorsze nie są świadomi, jak wielką szkodę wyrządzają dziecku. Toksyczni rodzice za wszelką cenę pragną podporządkować potomka – narzucając własne zdanie (Bez dyskusji!), a to wszystko za pomocą nakazów oraz kar. Apodyktyczny opiekun jest surowy, nie znosi sprzeciwu, może być agresywny. Chcesz dowiedzieć się jeszcze więcej, co to znaczy apodyktyczna matka? Koniecznie zobacz Film na YouTube „Apodyktyczna matka” Beaty Pawlikowskiej (polska podróżniczka, pisarka, dziennikarka).

 

 

Najmłodsi są bezradni, nie zakończą toksycznej relacji, nie uciekną w poszukiwaniu bezpieczeństwa. Apodyktyczny rodzic może znacząco i negatywnie wpłynąć na dorosłe życie dziecka. Tylko odpowiednie wsparcie psychologa to szansa na odbudowanie własnej wartości i nabranie sił do tworzenia nowego, lepszego życia.

Apodyktyczna osoba w związku

Związek z apodyktycznym partnerem nigdy nie należy do najłatwiejszych i najprzyjemniejszych relacji. Bardzo często rozmowa oparta na wzajemnym zrozumieniu to najskuteczniejszy sposób na zażegnanie konfliktów. Niestety, apodyktyczna osoba w związku to zawsze problem w komunikacji, napięta atmosfera i brak jakiegokolwiek zrozumienia. Narzucanie swoich racji oraz niegasnące pragnienie podporządkowania drugiej osoby, przekreśla szansę na zbudowanie szczerego związku partnerskiego, w którym fundamenty tworzy: szacunek, zaufanie, poczucie równości i docenienie. Zapytaliśmy Agnieszkę Maruszczak: „czy z apodyktycznym partnerem można stworzyć szczęśliwy związek?”.

„Jeśli myślimy o dojrzałej relacji, to stworzenie związku z apodyktyczną osobą jest mało prawdopodobne, ponieważ taką osobę cechuje pewna sztywność reagowania, a to uniemożliwia dojrzałą komunikację. W relacji są zawsze dwie racje i rozmowa na temat tych dwóch racji przybliża nas do jakiegoś kompromisu, wniosku czy jakichkolwiek ustaleń, co jest podstawą koegzystencji. Z osobą apodyktyczną nie jest to możliwe, chyba że zgodzimy się na jej rację. Na tej zasadzie sadysta z masochistą też się dogadają”

— wytłumaczyła psycholożka z Krakowa.

Apodyktyczna partnerka i apodyktyczny partner

Spotkanie od czasu do czasu apodyktycznego mężczyzny lub kobiety może nie wpłynąć znacząco na życie codzienne. Wystarczy skupić się na sobie i zatroszczyć o własne dobro. Jednak związek z osobowością o apodyktycznych cechach to stały kontakt z człowiekiem generującym stres, wyczerpanie psychiczne, a nawet wyniszczającą depresję. Co znaczy apodyktyczna osoba – partner/partnerka? To obcowanie z władczym, nieznoszącym sprzeciwu, despotycznym charakterem.

 

Własne zdanie daje poczucie niezależności i pomaga budować pewność siebie. Spędzając czas z apodyktycznym partnerem, możemy zapomnieć, co jest dla nas najważniejsze, jednocześnie tracąc siłę i autentyczność. Apodyktyczność budzi agresję psychiczną i fizyczną. W warunkach, w których brakuje miłości, a panuje strach i niezrozumienie, ciężko o szczęśliwą relację. Co zrobić, gdy tworzymy związek z apodyktyczną osobą?

„Kiedy tworzymy związek z apodyktyczną osobą, dobrze jest spróbować namówić ją na pójście do terapeuty, aby w jego obecności przedstawić swoje racje i porozmawiać w języku korzyści, które mogą płynąć z dogadania się, czy lepszej komunikacji. Jeśli nie jest to możliwe, należałoby zrobić bilans relacji i zobaczyć czy więcej korzyści jest z egzystowania w tej relacji, czy z umożliwienia sobie stworzenia innego, bardziej satysfakcjonującego związku. Oczywiście nie są to tylko dwie możliwości, ponieważ zależy to również od złożoności relacji, w której są te osoby”.

— podpowiada Agnieszka Maruszczak – ekspert w dziecinie psychologi.

 

Osoba apodyktyczna w pracy

Apodyktyczny szef lub współpracownicy mogą zamienić zwyczajny dzień w pracy w drogę przez mękę. Obcując z takimi ludźmi kreatywność, pomysłowość i własne zdanie przestaje mieć znaczenie. Natomiast praca zaczyna kojarzyć się wyłącznie z brakiem zrozumienia oraz sprzeciwu i natychmiastowym wykonywaniem poleceń. Osoba apodyktyczna w pracy wymusza posłuszeństwo, rozkazuje, a jeśli wymaga tego sytuacja, to: krytykuje, ośmiesza, poniża. Apodyktyczny np. kierownik oczekuje całkowitego podporządkowania.

Nierzadko w takim środowisku pojawia się mobbing, który przekłada się na nieprzyjemną atmosferę, zdezorientowanie, nerwy i brak wzajemnego zrozumienia. Niestety, praca wśród osób apodyktycznych może stanowić główny czynnik wywołujący wypalenie zawodowe. Codzienność z pracownikami o takim charakterze jest możliwa tylko dla osób wyróżniających się bardzo silną psychiką z mocnym poczuciem własnej wartości i poukładanymi priorytetami – stawianie siebie najwyżej w hierarchii wartości. Podstawą jest również próba wytyczenia konkretnych granic i staranne wykonywanie obowiązków, ale bez pozwolenia na nadużycia. W innym przypadku najlepszą decyzją jest zmiana miejsca zatrudnienia.

 

 

Codzienność i walka z apodyktycznością

Każdy człowiek ma prawo do własnego zdania. Odmienne poglądy mogą budzić kontrowersję, ale nie agresję. Brak stanowczego sprzeciwu na zagrożenie ze strony osoby apodyktycznej to narażenie zdrowia psychicznego i fizycznego na poważne konsekwencje, z którymi życie nie wydaje się już takie przyjemne.

 

W każdym działaniu warto pamiętać o sobie i swoim bezpieczeństwu. Jeżeli próby dotarcia do osobowości apodyktycznej nie przynoszą skutku, a zachęta do jakikolwiek zmian nadal powoduje agresję np. słowną, nie warto narażać się na dyskomfort i ryzyko. Lepiej stanowczo zakończyć toksyczną relację. A co jeśli sami zauważyliśmy u siebie apodyktyczne cechy? Psycholożka Agnieszka Maruszczak podpowiada:

„Jeśli osoba apodyktyczna, choć w małym stopniu zauważa, że jej zachowanie wpływa w określony sposób na innych albo słyszy od dzieci lub współmałżonka feedback, że jej zachowanie może ranić i ta informacja jest dla niej ważna, to może być początek procesu ku budowaniu samoświadomości. Bardzo pomocny jest dobry terapeuta, który pomoże przepracować niezdrowe schematy. Natomiast, jeśli taka apodyktyczna osoba nic nie słyszy od bliskich osób i nie jest zainteresowana refleksją, a do tego przekroczyła 40-50 lat, to szansa na zmianę maleje”.

 

Może też cię zainteresuje:
Wampir energetyczny – kim jest i jak go rozpoznać?