Nobel 2023. Kim są tegoroczni laureaci Nagrody Nobla?
Kto odbierze Nagrodę Nobla w tym roku

Nobel 2023. Kto został uhonorowany?/ zdj. Wikipedia*
Tydzień Noblowski zakończył się 9 października.Wyróżniono 11 wybitnych osobowości z dziedzin nauki, literatury i zasłużonych działań na rzecz pokoju. Znamy już wszystkich tegorocznych laureatów Nagrody Nobla. Kto i za co otrzymał to prestiżowe wyróżnienie
Alfred Nobel – zasłużony naukowiec, wynalazca i fundator Nagrody Nobla
Alfred Nobel to znany wynalzca i twórca dynamitu. Obecnie jego nazwisko kojarzy się przede wszystkim z corocznie wręczaną prestiżową Nagrodą Nobla. Imiennik przeznaczył swój majątek na stworzenie funduszu, który miał być dzielony w formie nagród przyznawanych zasłużonym w pięciu dziedzinach nauki. Gala wręczenia nagród odbywa się co roku 10 grudnia – w jego rocznicę śmierci. Tydzień, w którym laureaci informowani są o wygranej nosi nazwę Tygodnia Noblowskiego i przypadł w tym roku na datę od 2 do 9 października.
Dodatkowa dziedzina Nagrody Nobla
Od 1901 roku Nagrody Nobla przyznaje się za osiągnięcia w 5 dziedzinach: fizyki, chemii, fizjologii lub medycyny, literatury oraz za zasłużone działania na rzecz pokoju. W roku 1968 Szwedzki Bank Narodowy ustanowił nagrodę imienia Alfreda Nobla w dziedzinie ekonomii.Wtedy zdecydowano, że nie będzie się zwiększać liczby dyscyplin, w których są przyznawane nagrody. Od tamtej pory nagrody noblowskie przyznaje się w sześciu obszarach.
W tym roku wysokość pieniężna nagrody wynosi aż 11 mln koron (równowartość ok. 4,3 mln złotych). Każdy laureat otrzyma również złoty medal i kaligrafowany dyplom.
Sprawdź koniecznie:
Nobel z ekonomii 2023. Kim jest Claudia Goldin?
Technologia, która pomogła w walce z pandemią COVID-19
Harmonogram tegorocznego Tygodnia Noblowskiego rozpoczęła 2 października dziedzina fizjologii i medycyny. Debiutanci Katalin Karikó i Drew Weissman wyróżnieni zostali za opracowanie technologii wykorzystanych do stworzenia szczepionek mRNA. Szczepionki pomogły w walce z pandemią COVID-19. Biochemiczka Katalin Karikó i immunolog Drew Weissman w 2005 roku opublikowali pracę, która pokazywała, jak bezpiecznie dostarczyć cząsteczkę do komórek.
Attosekundowe lasery
3 października dowiedzieliśmy się, że nagrodzeni zostaną wybitni fizycy Pierre Agostini, Ferenc Karusz i Anne L’Huillier. Ich wyróżnienie dotyczyło badań wytwarzania ultrakrótkich impulsów światła. Dzięki nim można dokładniej zrozumieć działanie elektronów.
„Attosekunda to jedna miliardowa jednej miliardowej sekundy. Czyli 10 do -18-stej sekundy.W jednej minucie mieści się więcej attosekund, niż od początku istnienia Wszechświata upłynęło minut”
– czytamy na portalu national-geograpihc.pl.
Fizycy z Uniwersytetu Warszawskiego wyjaśnili cel oraz przydatność wyróżnionych w Konkursie Noblowskim badań. Dzięki nim możemy wykonywać rzeczy wykorzystywane m.in. w medycynie np. trafniej obserwować rozwój choroby i interakcje organizmu na leki.
Odkrycie i synteza kropek kwantowych
W dziedzinie chemii w tym roku zasłynęli Moungi G. Bawendi, Louis E. Brus, Alex I. Ekimov. Laureatów poznaliśmy 4 października. Zajmowali się nanotechnologią, a ich badania dotyczyły kropek kwantowych. Rozwój nanotechnologii może pozytywnie wpłynąć na postęp naukowy takich dziedzin jak medycyna, fotowoltaika i elektronika. Struktury kropek kwantowych wykorzystuje się obecnie m.in. w diagnostyce medycznej i przy produkcji wyświetlaczy QD-LED.
Wybitna literatura
Literacką Nagrodę Nobla otrzyma w tym roku Norweg Jon Fosse, uznawany za jednego z najwybitniejszych dramatopisarzy. Pisze w języku nynorysk, a jego dzieła tłumaczone są już na ponad 40 języków, w tym polski. Wyróżniono go 5 października „za nowatorskie sztuki i prozę, które dają wyraz temu, co niewypowiedziane”.
„Jon Fosse nieustająco poszukuje nowych technik literackich dla wyrażenia swojej estetyki, swojej myśli i nie waha się ostentacyjnie komunikować z atencją czasów przeszłych”
– mówi dr hab. Karol Samsel z Instytutu Literatury Polskiej Wydziału Polonistyki na UW.
Walka przeciwko uciskowi kobiet w Iranie
6 października poznaliśmy wyróżnioną Pokojową Nagrodą Nobla. W tym roku nagroda trafi do Narges Mohammadi. Irańską aktywistkę i dziennikarkę uhonorowano za działalność na rzecz praw człowieka, wolności i przeciwko uciskowi wobec irańskich kobiet.
Pogłębienie wiedzy na temat sytuacji kobiet na rynku pracy
Tydzień Noblowski 9 października zakończyło wyłonienie laureatki Nagrody Banku Szwecji im. Alfreda Nobla. Otrzyma ją profesorka ekonomii Uniwersytetu Harvarda Claudia Goldin. Wyróżniono ją za badania z dziedziny mikroekonomii dyskryminacji za analizę pracy i wynagrodzeń kobiet. Zwraca ona uwagę na nierówności płacowe względem płci oraz wyjaśnia co jest przyczyną mniejszej ilości kobiet na rynku pracy.
*https://en.wikipedia.org/wiki/Nobel_Peace_Prize#/media/File:Jimmy_Carter_Library_and_Museum_145.JPG