Modna i już! Moda w PRL

Moda umiera młodo — powiedział 100 lat temu francuski poeta, malarz i dramaturg Jean Cocteau do Paula Poireta, który zrewolucjonizował modę, uwalniając kobiety od gorsetów. Czy to twierdzenie Cocteau dotyczyło PRL-u? Czy moda w tamtych czasach w Polsce była sztuką czy raczej wynalazkiem? Czy wyrażała tamten czas, ówczesne gusty, konflikty polityczne i ideologiczne? Przekonamy się o tym na wystawie „Modna i już! Moda w PRL” w Muzeum Narodowym w Krakowie. To największa dotychczas i najbardziej przekrojowa wystawa muzealna poświęcona tej tematyce.

2. Bluzka z tkaniny turkmeńskiej zdobionej techniką ikatu, przywiezionej przez prof. Zdzisława Żygulskiego jun., uszyta przez jego żonę Ewę, ok. 1975, dar prof. Z. Żygulskiego jun. 2006, wł. MNK /sandały współczesne. Fot. Pracownia Fotograficzna MNK

– To kolejna wystawa Muzeum Narodowego w Krakowie odnosząca się do szeroko pojmowanej kultury, na którą składa się również moda, obyczaj – podobnie jak film, teatr czy literatura. Nota bene posiadamy jedną z najwybitniejszych w kraju kolekcji ubiorów i akcesoriów mody.
Okres PRL-u staje się ostatnio coraz częściej przedmiotem badań i ogólnego zainteresowania – jest po prostu modny. Cieszę się zatem wielce, że nasze Muzeum trafia w aktualne zainteresowania publiczności, oferując jej znowu nieszablonową wystawę odnoszącą się do czasów młodości wielu z nas, a dla innych będącą opowieścią o tym, jak Polki dzięki modzie manifestowały swoją wolność oraz z jaką pomysłowością i fantazją walczyły z szarością i biedą czasów PRL – mówi Zofia Gołubiew, dyrektor MNK.

3. Suknia ślubna inspirowana strojami kobiet afgańskich, Polska 1980, własność prywatna/ buty współczesne. Fot. Pracownia Fotograficzna MNK

Modna i już! Moda w PRL
19.12.2015–17.04.2016

W specjalnie zaaranżowanych przestrzeniach zobaczymy 400 obiektów i akcesoriów mody, m.in. suknie ślubne, dzienne, wieczorowe, ubiory w stylu etno, kombinezony, obuwie, kapelusze, torebki. Będzie można podziwiać stroje zaprojektowane przez słynnych polskich kreatorów mody w PRL-u: Jerzego Antkowiaka, Kalinę Paroll, Grażynę Hase czy Barbarę Hoff i ich wpływ na wygląd polskiej ulicy w latach 1945—1989. Nie zabraknie też ubiorów wymyślonych przez zwyczajne Polki, niejednokrotnie poszukujące inspiracji w kapitalistycznej haute couture.

6. Spodnium wieczorowe, lata 70. XX w., wł. Marta Graczyńska/ szal, torba i sandały współczesne. Fot. Pracownia Fotograficzna MNK

Tuż po II wojnie moda w PRL nawiązywała jeszcze do przedwojennej elegancji. Pomysłowość i recycling materiałów powojskowych, na przykład jedwabiu spadochronowego, i zawartość przysyłanych z zagranicy paczek pozwalały modzie zapanować nad biedną powojenną rzeczywistością. Na surowe czasy stalinowskie przypadł triumf Diora i jego stylu New Look. Wbrew propagandzie Polki oglądały się na Paryż, nie na Moskwę. Czasy „małej stabilizacji” za rządów Władysława Gomułki oraz „dobrobytu na kredyt” Edwarda Gierka przyniosły dalsze otwieranie się na Zachód. Moda w PRL-u zaczęła kłaść nacisk na kobiecość, wdzięk, stosowność strojów. Rewolucyjne zmiany nastąpiły w latach 60., gdy nadrzędne stało się hasło „Niech żyje młodość!” . Kobiety zapragnęły wyglądać jak nastolatki, a minispódniczki i minisukienki miały im to umożliwić. Lata 70. sprzyjały indywidualizmowi. Ubiór miał podkreślać osobowość, charakter kobiety. Paradoksalnie jednak epoką największej wolności, pomysłowości i ekscentryzmu były lata 80. W tych trudnych czasach moda zachowywała się zdumiewająco śmiało, wręcz bezczelnie.

8. Jednoczęściowy kostium kąpielowy, Polska, lata 50. XX w., dar Anny Lebet-Minakowskiej 2011, wł. MNK / Kąpielówki męskie, Hongkong, lata 60. XX wieku, dar Jolanty Żuber 2015, wł. MNK / koszulka i czapka współczesne. Fot. Pracownia Fotograficzna MNK

Pokaz 12 sukien ślubnych, otwierający wystawę, najlepiej ilustruje przemiany sylwetki kobiecej w ciągu niespełna pięciu dekad. Wyglądać tego dnia tak, by potem całe życie wspominać: „Ach, co to był za ślub” – oto cel każdej panny młodej.

10. Sukienka jedwabna przywieziona z USA, lata 50. XX w., wł. Muzeum Narodowe we Wrocławiu / buty współczesne. Fot. Pracownia Fotograficzna MNK

W okrzyku „Modna i już!” zawiera się pragnienie kobiet, aby pozostać w nurcie obowiązujących trendów za wszelką cenę, wbrew trudnościom finansowym, wbrew brakom na rynku, wbrew propagandzie. Polka była w dziedzinie mody głodna nowości i ambitna. Ubrana zgodnie z obowiązującymi trendami, chciała poczuć się równie piękna i zadbana jak Francuzka, Włoszka czy Amerykanka. Bycie modną dawało jej poczucie przynależności do wolnego świata – piszą w katalogu do wystawy jej kuratorki, Joanna Regina Kowalska i dr Małgorzata Możdżyńska- -Nawotka. Oprac. KB

14. Suknia wieczorowa projektu Jerzego Antkowiaka. Mogła zadowolić elegantkę o najbardziej wybrednym guście. Interesujący jest kontrast matowej tkaniny sukni z połyskiem baskinki i rękawów. „Moda Polska” 1988, wł. MNK / buty współczesne. Fot. Pracownia Fotograficzna MNK

SESJE FOTOGRAFICZNE
Koordynacja kreatywno-artystyczna: Jacek Świderski, Sara Damm
Zdjęcia: Pracownia Fotograficzna MNK – Jacek Świderski, Mirosła Żak, Bartosz Cygan, Jacek Złoczowski
Packshots: Mateusz Szczypiński, Karol Kowalik
Stylizacja i aranżacja: Sara Damm
Wizaż: Barbara Bajerek
Stylizacja włosów: Sebastian Hubert
Postprodukcja zdjęć: Blokdesign, Marek Wróblewski, Patrycja Dzięgiel
Dodatki do ubrań i sesji:
Buty: Nunc Fashion – Dominika Nowak
Biżuteria: Rękami Stworzone – Iwona Tamborska
Ubrania i akcesoria: Ania’s Fashion
Nakrycia głowy: Małgorzata Czuchraj
Torebki: Joanna Kruczek – Bag Culture
Magdalena Ba
Ubrania i buty: Sara Damm

16. Kombinezon z Hofflandu. Zestawienie kroju roboczego kombinezonu i cukierkowego koloru bawełnianej tkaniny tworzy całość modną i zabawną. W twórczości Barbary Hoff kombinezony należały do najbardziej udanych projektów. Szyto je w różnych stylach i na każdą okazję. Kolekcja Hofflandu 1979, wł. MNW / Apaszka i buty współczesne. Fot. Pracownia Fotograficzna MNK

(źródło:mp)