Międzynarodowy Dzień Tolerancji – jak budować świat oparty na akceptacji?

Wojciech Świdziniewski w książce „Kłopoty w Hamdirholm” napisał: „Tolerancja nie znaczy, że mam kogoś lubić za to, że jest inny. Tolerancja jest wtedy, kiedy nie rzucasz się z nożem na kogoś, kto ci nie odpowiada”. Międzynarodowy Dzień Tolerancji przypada na 16 listopada, odznaczając wyjątkową dobę w kalendarzu. To w tym dniu świat zatrzymuje się, aby spojrzeć na to, co nas różni a co nas łączy i mimo to budować mosty, a nie mury. Bez zrozumienia i akceptacji społeczeństwo staje się podzielone. Natomiast różnorodność, która powinna być źródłem siły, zamienia się w przyczynę konfliktów

 

Czym jest tolerancja?

Tolerancja to zgodnie z definicją Słownika Języka Polskiego PWN:

„Poszanowanie czyichś poglądów, wierzeń, upodobań, różniących się od własnych”.

To zatem akceptacja i docenienie różnorodności oraz zgoda na wyznawanie poglądów, których nie popieramy. Tolerancja nie polega na „przymykaniu oczu” w obliczu kontrastów. To podejmowanie działań, dzięki którym łatwiej zrozumieć drugą osobę i odnieść się do niej z pełnym szacunkiem.

 

Według Deklaracji Zasad Tolerancji przyjętej przez UNESCO tolerancja jest:

• Postawą świadomego działania – wynikiem edukacji i otwartości umysłu, a nie braku zaangażowania.
• Prawem każdego człowieka – tolerancja powinna być fundamentem praw człowieka i demokracji, umożliwiając pokojowe współistnienie.

To także odrzucenie przemocy i dyskryminacji, ale warto podkreślić, że tolerancja nie oznacza zgody na łamanie praw człowieka czy przyzwolenia na niesprawiedliwość. Nie tylko, ale przede wszystkim 16 listopada, rozwijamy umiejętność prowadzenia dialogu i znajdowania wspólnych rozwiązań nawet w obliczu różnic.

 

 

16 listopada 1995 rok – ważna data dla UNESCO

Międzynarodowy Dzień Tolerancji został ustanowiony 16 listopada 1995 roku przez UNESCO z okazji 50. rocznicy powstania tej organizacji. W tym również dniu przyjęto „Deklarację na Temat Zasad Tolerancji”, obowiązującą w państwach członkowskich.

Inicjatywa powstała z potrzeby przeciwdziałania rosnącej nietolerancji, dyskryminacji i konfliktom społecznym, które zagrażały pokojowi na świecie. Deklaracja podkreśla znaczenie edukacji jako kluczowego narzędzia w promowaniu wzajemnego szacunku i akceptacji różnorodności.

UNESCO – organizacja dążąca do budowania mostów międzykulturowych, uznało, że tolerancja to fundament demokracji i praw człowieka. Międzynarodowy Dzień Tolerancji jest również odpowiedzią na liczne kryzysy między państwami. 16 listopada to symboliczny dzień solidarności w dążeniu do trwałego pokoju na świecie.

 

Zobacz również: 

Kobiety w sporcie. Równouprawnienie czy dyskryminacja?

 

Dlaczego ten dzień jest nadal ważny?

Międzynarodowy Dzień Tolerancji to dzień, o którym warto przypominać, ponieważ problemy wynikające z braku akceptacji i szacunku wobec odmienności nie maleją. Co więcej, są coraz wyraźniej widoczne nawet wśród najmłodszych – dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym.

Świat zmaga się z wieloma wyzwaniami np. rasizm, ksenofobia, dyskryminacja religijna i kulturowa czy też nietolerancja wobec mniejszości seksualnych oraz osób z niepełnosprawnościami. Narastające konflikty społeczne, fake newsy i podziały polityczne sprawiają, że łatwo zapomnieć o wartościach, takich jak empatia, dialog, solidarność.

Współczesność nieustannie potrzebuje edukacji i inicjatyw wspierających tolerancję, aby zrozumieć, że różnorodność wzbogaca, a nie dzieli. Międzynarodowy Dzień Tolerancji stworzył idealną okazję w kalendarzu do refleksji nad własnymi reakcjami, ale także do działań w stronę bardziej otwartego i zintegrowanego świata.

 

 

Jak rozwijać tolerancję wśród dzieci, młodzieży i dorosłych?

Budowanie tolerancji to proces, który zaczyna się od najmłodszych lat, ale wymaga wsparcia przez całe życie. Tylko wyedukowane społeczeństwo wyróżnia się empatią, zrozumieniem i szacunkiem do drugiego – czasami kompletnie odmiennego człowieka. W szkołach warto organizować warsztaty o odmiennościach kulturowych i społecznych, które pomagają zrozumieć inne perspektywy, przełamując stereotypy. W kształtowaniu tolerancji pomocną rękę wyciągają również twórcy filmów, bajek i literatury, dostarczając dydaktyczne treści – świetne narzędzia, które pomagają oswoić temat wyrozumiałości oraz respektowania odmienności.

Zgodnie z inicjatywą Deklaracji na Temat Zasad Tolerancji, tolerancyjny dorosły jest świadomy znaczenia dialogu i otwarty na osoby o innych poglądach oraz doświadczeniach. Spotkania z przedstawicielami różnych kultur, kursy z komunikacji międzykulturowej czy też lektura książek o tematyce tolerancji to propozycje, które pomagają lepiej rozumieć potrzeby i obawy innych ludzi. Nauka wyrozumiałości to wysiłek, który wymaga zaangażowania. Czy warto? Zdecydowanie tak, dla bardziej harmonijnego i zintegrowanego społeczeństwa, w którym każdy czuje się akceptowany oraz szanowany.

 

Sprawdź również:

Jak wychować syna na feministę? Stereotypy i seksizm – przykłady

 

Filmy i bajki o tolerancji

Filmy i bajki potrafią poruszyć serca widzów w każdym wieku, a także inspirują do refleksji. Odpowiednio dobrane treści, zachęcają do budowania tolerancyjnego świata. Z jakich propozycji płyną wartości oparte na akceptacji i szacunku?

Dzieci:

• Kraina Lodu (2013) – historia o akceptacji siebie, odwadze i siostrzanej miłości.
• Zwierzogród (2016) – animacja o stereotypach, uprzedzeniach, a przede wszystkim o współpracy ponad podziałami.
• Vaiana: Skarb oceanu (2016) – opowieść o odkrywaniu tożsamości i poszanowaniu dziedzictwa.
• Coco (2017) – ciepła animacja o kulturze meksykańskiej, tradycjach i sile rodziny.

Młodzież:

• Billy Elliot (2000) – historia chłopca, który przełamuje stereotypy, realizując swoje marzenia o tańcu.
• Jak wytresować smoka (2010) – film animowany o tolerancji, wobec tego, co wydaje się inne i groźne.
• Cudowny chłopak (2017) – wzruszająca opowieść o akceptacji inności i budowaniu przyjaźni.
• Spider-Man: Uniwersum (2018) – animacja o różnorodności bohaterów i niewyobrażalnej sile, tkwiącej we współpracy.

Dorośli:

• Służące (2011) – dramat o nierównościach rasowych ukazujący odwagę kobiet: przełamujących bariery społeczne, walczących o sprawiedliwość, szacunek i równe traktowanie.
• Gran Torino (2008) – opowieść o przezwyciężaniu uprzedzeń i budowaniu więzi międzypokoleniowych.
• Nietykalni (2011) – poruszająca historia o przyjaźni między sparaliżowanym milionerem a jego opiekunem.
• Green Book (2018) – film oparty na faktach o przyjaźni przekraczającej bariery rasowe w latach 60.

 

 

Zagrożenia wynikające z braku tolerancji

Wyobraź sobie świat, w którym brak tolerancji jest normą. Ludzie, zamiast szukać wspólnych rozwiązań, zamykają się w bańkach swoich przekonań. Sąsiedzi odwracają się od siebie z powodu różnic, a to na tle religijnym, politycznym czy też kulturowym. Dzieci dorastają w poczuciu strachu przed tym, co inne i nieznane. Brak dialogu prowadzi do izolacji, uprzedzeń i narastających konfliktów, które przeradzają się w przemoc – zarówno psychiczną, jak i fizyczną.

Tak dzieje się w Polsce, tak dzieje się w krajach sąsiadujących, a wreszcie na całym świecie. Każdy twierdzi, że ma rację, a bogatsi i bardziej wpływowi, próbują uciszyć pozostałych. W efekcie rozwijają się ekstremizmy i radykalne ruchy, które wrogość wobec innych traktują jako fundament swojej ideologii. Ludzkość staje się smutna, zła, zastraszana, a brak tolerancji może wyrządzić największą krzywdę. Tyle w temacie. Wróćmy do świata, w którym toczy się walka o równość, akceptację  i lepszą przyszłość.

 

 

Cytaty o tolerancji, które inspirują

Słowa mają moc. Oto wybrane cytaty, które inspirują do głębszego zrozumienia tolerancji:

Nie musimy akceptować cudzych przekonań, ale musimy akceptować prawo innych do ich posiadania

— Jodi Picoult.

Akceptacja to największy komplement, jaki można otrzymać

— Maciej Frączyk.

Tolerancja nie znaczy, że mam kogoś lubić za to, że jest inny. Tolerancja jest wtedy, kiedy nie rzucasz się z nożem na kogoś, kto ci nie odpowiada

— Wojciech Świdziniewski.

To, jaki styl życia ludzie wybierają i w kim się zakochują, nigdy nie powinno być kwestionowane przez innych

— Sarah Addison Allen.

Tolerancja musi być nietolerancyjna wobec nietolerancji

— Immanuel Kant.

We Wszechświecie znajdzie się miejsce na każdą drogę

— Mercedes Lackey.

Miłość i szacunek są podstawą umożliwiającą zmiany. Tylko dzięki nim możemy żyć razem w pokoju. Każdy może i powinien uczynić miłość i szacunek podstawą swego działania. To całkiem proste

— Waris Dirie.

W dzieciństwie słyszałem od ojca, że podstawowym kryterium oceny człowieka jest jego uczciwość, nie zaś narodowość, pochodzenie czy wiara. Uczciwość!

— Władysław Bartoszewski.

(…) niezależnie od koloru włosów (skóry, kształtu nosa, wyznawanej wiary, poglądów politycznych czy też przynależności partyjnej) – wszyscy ludzie mają serca, kościec, nerki oraz wątrobę, cechują się taką samą wrażliwością na ból, tak samo bywają głodni, smutni lub weseli

— Małgorzata Musierowicz.