Legalna aborcja bez kompromisów, czyli czy da się przerwać ciążę w Polsce

3 lutego o godz. 12 podczas konferencji prasowej został przedstawiony projekt ustawy komitetu inicjatywy obywatelskiej Legalna aborcja. Bez kompromisów. Jest on odpowiedzią na doprowadzenie w Polsce do niemal całkowitego zakazu przerywania ciąży.

W jakich przypadkach można w Polsce przerwać ciążę

Zgodnie z prawem od 27 stycznia 2021 roku w Polsce można przerwać ciążę wyłącznie w 2 przypadkach:
– gdy jest ona skutkiem czynu zabronionego (czyli np. gwałtu lub kazirodztwa),
– gdy zagraża zdrowi lub życiu matki.
W każdym innym przypadku przerwanie jest nielegalne.

Do niedawna istniała jeszcze jedna przesłanka do aborcji: stwierdzenie ciężkich, nieodwracalnych pośledzeń płodu lub nieuleczalnych chorób zagrażających życiu. Jednak 22 października 2020 Trybunał Konstytucyjny orzekł, że ta przesłanka jest niezgodna z konstytucją, a 27 stycznia 2021 roku wyrok ten został opublikowany w Dzienniku Ustaw, co zmieniło stan prawny w Polsce [zobacz: Zaostrzenie przepisów antyaborcyjnych: jak do tego doszło ]

Według Kodeksu Karnego lekarz (lub inna osoba), która przerywa ciążę kobiety, a także osoba, która pomaga lub nakłania do tego kobietę, podlega karze pozbawienia wolności do 3 lat. Prawo nie nakłada natomiast odpowiedzialności karnej za aborcję na kobietę.

W Polsce legalnych aborcji, tych wykonywanych właśnie z powodów tzw. embriopatologicznych, a także pozostałych, zgodnych z prawem, wykonywano niewiele, ok. 1 tys. rocznie, wobec ok. 100 tys. aborcji nielegalnych (dokładne dane nie są znane).

Metody przerywania ciąży i Aborcja bez granic

Ciążę można przerwać farmakologicznie i chirurgicznie. Osoby, które potrzebują pomocy w tym zakresie oraz informacji na temat aborcji w kraju (farmakologicznej, poprzez tabletki poronne) oraz poza granicami (zabieg w klinice) mogą zadzwonić pod numer 22 29 22 597, który podaje na swojej stronie Aborcja bez granic.

Można kontaktować się także z Aborcyjnym Dream Teamem, który na swojej stronie (aborcyjnydreamteam.pl) opisuje zarówno możliwości przerywania ciąży, artykuły na temat rzeczywistości aborcyjnej, a także historie kobiet, które dokonały aborcji.

W Federacji na Rzecz Kobiet i Planowania Rodziny (federa.org.pl) działa telefon zaufania 22 635 93 92, pod którym dyżurują ekspertki, psycholożki, prawniczki, ginekolożki. 

Działa też forum Kobiety w Sieci www.maszwybor.net

Warto też wiedzieć, że na stronie medicept.pl można kupić tabletki „dzień po”, czyli preparaty tzw. antykoncepcji awaryjnej (Escapelle lub ellaOne)

Strajk Kobiet, październik i osiem gwiazdek

W Polsce jeszcze trzy dekady temu legalna była tzw. aborcja na życzenie. Aktualne do ubiegłego roku przepisy uchwalono w 1993 roku jako tzw. kompromis aborcyjny. Od tamtego czasu podejmowane były wiele razy próby zarówno rozszerzenia możliwości aborcji, jak i jeszcze większego zaostrzenia przepisów (np. Kaja Godek występowała z projektem „Zatrzymać aborcję”).
Ostatecznie zaostrzenia i tak już bardzo restrykcyjnych przepisów dokonano za sprawą wniosku 119 posłów i posłanek z PIS, Konfederacji oraz koalicji PSL-Kukiz’15, skierowanego do Trybunału Konstytucyjnego. Trybunał Konstytucyjny (którego legalność też jest podważana) 22 października 2020 orzekł, że aborcja w wyniku nieodwracalnej wady płodu jest niezgodna z konstytucją.

W tym samym dniu kobiety i mężczyźni wyszli na ulicę, by protestować, zarówno przeciwko wyrokowi, jak i rządzącym, co przejawiało się w wiodącym haśle protestów ***** ** , czyli osiem gwiazdek, czyli „jebać PIS” [zobacz: Kobiety są wkurwione, protesty w Polsce].

To, że po paru tygodniach manifestacje ucichły, nie oznaczało zaprzestania walki. Przez wiele tygodni, kiedy wyrok TK czekał na opublikowanie (nie wiadomo było, kiedy to nastąpi), trwały prace na zapleczu. Zarówno Ogólnopolski Strajk Kobiet (OSK), jak i w wielu innych instytucji i organizacji, mniej lub bardziej formalnych, pracowało nad prawnymi możliwościami zmiany sytuacji w Polsce.

Strajk Kobiet, Kraków, październik 2020 / fot. Barbara Bogacka

Strajk Kobiet 2021 i komitet „Legalna aborcja. Bez kompromisów”

W momencie opublikowania wyroku w Dzienniku Ustaw 27 stycznia 2021 kobiety ponownie wyszły na ulicę, tym razem z hasłem „Chuj z wami, aborcja z nami”. Protesty trwają w całej Polsce, przy czym w Warszawie policja jest jak zwykle najbardziej agresywna. Demonstrujące były trzymane w kordonie policyjnym, gazowane, zdarzały się pobicia, były niekończące się legitymowania i aresztowania.
W środę 3 lutego 2021 na konferencji prasowej współpracujące ze sobą organizacje, wchodzące w skład komitetu Legalna aborcja. Bez kompromisów: Ogólnopolski Strajk Kobiet, Aborcyjny Dream Team, Federacja na Rzecz Kobiet i Planowania Rodziny, Łódzkie Dziewuchy Dziewuchom, Wielka Koalicja za Równością i Wyborem, Centrum Praw Kobiet oraz posłanki Lewicy, przedstawiły projekt ustawy legalizującej aborcje w Polsce.

Jak wygląda rzeczywistość aborcyjna w Polsce

W czasie konferencji Karolina Więckiewicz i Natalia Broniarczyk z Aborcyjnego Dream Teamu, które pomagają Polkom między innymi w dostępie do aborcji farmakologicznej powiedziały:
„Naszym ogromnym marzeniem jest brak ustaw aborcyjnych. Uważamy, że kwestia aborcji powinna być uregulowana dokładnie tak samo, jak wszystkie inne świadczenia zdrowotne. Nie chcemy ustaw o aborcji. Od lat mówimy o tym, że każdy ustawa aborcyjna jest tak naprawdę antyaborcyjna. Mamy dość fikcji, w której żyjemy od prawie 30 lat.”
Kobiety z Aborcyjnego Dream Teamu podkreślały, że założenia ustawy, która została przedstawiona, to absolutne minimum.
„Dość wmawiania nam, że takie przepisy to rozwiązanie ekstremalne, radykalne i że trzeba szukać kompromisu miedzy nimi a całkowitym zakazem aborcji. Zezwolenie na to, aby każda osoba miała prawa do świadczenia zdrowotnego w postaci przerwania ciąży do 12 tygodnia, bez konieczności tłumaczenia się, to jest minimum.

Rzeczywistość aborcyjna jest taka, że między 80 tys. a 120 tys. rocznie kobiet w Polsce przerywa ciążę. Obecnie niecały 1% może liczyć na zrobienie tego w ramach systemu ochrony zdrowia. ”

Patrząc na Irlandię i Argentynę, czyli aborcja w innych krajach

Jak to wygląda w innych krajach? Niedawno świat obiegła informacja, że dostęp do aborcji zagwarantowano w Argentynie. I to na ten kraj najczęściej powołują się kobiety walczące o legalną aborcję w Polsce, w chwilach zwątpienia. Argentyna walczyła o prawo do przerywania ciąży 15 lat, i podejmowała wiele prób. Było to – jak mówi Marta Lempart, liderka OSK, kilka kroków do przodu, a potem do tyłu, znów do przodu i znowu do tyłu, i dodaje:

„Będziemy próbować tyle razy, ile trzeba, budować tyle koalicji, ile trzeba. Ale wiemy, że na końcu jest to, czego sobie życzymy, i patrząc na doświadczenie Argentyny, nie tracimy nadziei. Każdy zna kogoś, kto zna kogoś, kto skorzystał z aborcji. Kościół kłamie, że zakaz aborcji spowoduje, że aborcji nie będzie. Zakaz aborcji powoduje, że trzeba ją sobie kupić albo załatwić.”

Oprócz Argentyny, w tym roku jeszcze trzy inne kraje poluzowały swoje restrykcje antyaborcyjne: Tajlandia, Korea Południowa, Chile.

W większości krajów europejskich aborcja jest legalna (wyjątkiem są Watykan, San Marini i Malta, gdzie przerywanie ciąży jest nielegalne, oraz Polska, Monako, Andora i Liechtenstein, gdzie możliwości aborcji są mocno ograniczone). Co więcej, według statystyk, w krajach tych liczba kobiet decydujących się na aborcję spada, co przypisuje się edukacji seksualnej oraz lepszemu dostępowi do antykoncepcji.

Wiele osób ma także w pamięci Irlandię Północną, w której prawo antyaborcyjne było jeszcze bardziej restrykcyjne niż w Polsce. Przerwać ciążę można było jedynie w przypadku zagrożenia życia kobiety. Prawo zostało zmienione niedawno (opowiedziano się za tą zmianą w referendum). Od początku 2019 roku aborcja w Irlandii jest legalna do 12 tygodnia ciąży, a w przypadku ciężkiego uszkodzenia płodu lub zagrożenia życia kobiety bez ograniczeń.

Projekt komitetu „Legalna aborcja. Bez Kompromisów”

W projekcie ustawy przedstawionym przez  komitet „Legalna aborcja. Bez kompromisów” proponuje się:
– zagwarantowanie prawa do samostanowienia w dziedzinie swojej płodności, rozrodczości i rodzicielstwa;
– zagwarantowania prawa do informacji, edukacji, poradnictwa i środków umożliwiających pełną realizację prawa do świadomego rodzicielstwa;
– zagwarantowanie prawa do bezpiecznego przerywania ciąży do 12. tygodnia ciąży, a w szczególnych przypadkach także po 12. tygodniu ciąży;
– wprowadzenie dla podmiotów leczniczych jednolitej procedury postępowania z pacjentką wyrażającą wolę wcześniejszego zakończenia ciąży;
– wprowadzenie dodatkowych regulacji w zakresie klauzuli sumienia, by zniwelować zjawisko nadużywania klauzuli kosztem praw pacjenckich;
– zniesienie karalności dla lekarzy i osób pomagających w aborcji za zgodą osoby w ciąży (depenalizacja aborcji);
– reforma procedury sprzeciwu pacjenckiego tak, by była to procedura efektywna, a nie martwa;
– rozszerzenie programu badań prenatalnych na badanie białka PAPP-A oraz hormonu wolnej podjednostki β-hCG na wszystkie pacjentki w ciąży.
Więcej informacji o projekcie oraz jak można się zaangażować w zbieranie podpisów na stronie: https://www.facebook.com/legalnaaborcjabezkompromisow/

Strajk Kobiet, co dalej, mapa wydarzeń

Niezależnie od tego, cały czas w Polsce organizowane są oddolne, spontaniczne protesty, manifestacje. Na profilu FB Ogólnopolskiego Strajku Kobiet widnieje aktualizowana na bieżąco lista protestów w całej Polsce. Można ich szukać także na stronach lokalnych, np. Dziewuchy Dziewuchom. 

Kamila Ferenc, prawniczka, powiedziała w czasie konferencji: „Opowieści podręcznej” dzieją się tu i teraz.