Kim jest narcyz i jak go rozpoznać? Przyczyny i cechy charakteru
Może masz kogoś takiego w swoim otoczeniu?
fot. Pixabay
Czym jest narcyzm? Jakie są charakterystyczne cechy osoby narcystycznej? Jakie są przyczyny występowania narcyzmu? Przeczytaj artykuł, aby dowiedzieć się więcej o narcystycznym zaburzeniu osobowości
Czym jest narcyzm – narcystyczne zaburzenie osobowości
Narcyzm najczęściej określany jest jako część ludzkiego temperamentu. Uważamy, że narcyz to mężczyzna zakochany w swojej osobie i nie postrzegamy tego w skali psychologicznego problemu. To błąd, ponieważ w rzeczywistości narcyzm to jeden z rodzajów zaburzeń osobowości, określany jako narcystyczne zaburzenie osobowości.
Osobowość narcystyczna dotychczas dotyczyła około 1 proc. populacji. Badania jednak wskazują, że ten typ zaburzenia staje się coraz bardziej powszechny. Do częstszych diagnoz dochodzi również dlatego, że chorzy zaczynają szukać pomocy u specjalisty.
Kryteria diagnostyczne dotyczące osobowości narcystycznej zostały opisane w Kryteriach Diagnostycznych Zaburzeń Psychicznych DSM-V oraz w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD-10.
Jakie są przyczyny narcyzmu?
Narcystyczne zaburzenie osobowości zazwyczaj zaczyna rozwijać się już w dzieciństwie. Jego przyczyny związane są z różnymi czynnikami, głównie z psychologicznymi oraz społeczno-kulturowymi. Duży wpływ na kształtowanie się osobowości narcystycznej ma model wychowawczy, występujący w rodzinie. W wielu przypadkach to właśnie rodzice wymagali od dziecka wygórowanych umiejętności, osiągnięć. Budowali jego poczucie wartości na szantażu emocjonalnym – rodzina będzie kochać dziecko pod warunkiem, że będzie ono idealne.
Kolejną przyczyną jest wręcz odwrotne do opisanego powyżej podejście rodziców do dziecka – rozpieszczanie i uczenie postawy, że jest lepsze od całego społeczeństwa. Przez to też w maluchu kształtowała się postawa, że inni ludzie muszą go uwielbiać i spełniać jego żądania.
Również upadek wartości w rodzinie, nadmierny konsumpcjonizm rodziców czy wychowanie w niepełnej rodzinie mogło oddziaływać na rozwój osobowości narcystycznej.
Jakie cechy są charakterystyczne dla narcyza?
Tak jak wspomnieliśmy, narcyz kojarzy nam się z osobą, która jest wpatrzona w samego siebie i wręcz zakochana w swojej osobowości, bądź w wyglądzie. Warto więc wiedzieć, że narcyzm może się objawiać również niskim poczuciem własnej wartości, które jest tak głęboko ukryte, że sam chory nie zdaje sobie z tego sprawy. Niską samoocenę podkreśla potrzeba otrzymywania stałych bodźców i komplementów, płynących ze środowiska.
Narcyzowi może także towarzyszyć poczucie wewnętrznej pustki, które doprowadza go do depresji, nazywanej depresją narcystyczną. Dodatkowo narcyzm może występować także u osoby introwertycznej, która nie chce czerpać przyjemności z przebywania w towarzystwie innych ludzi. Taka odmiana osobowości narcystycznej określana jest jako narcyzm ukryty.
Cechy, które opisaliśmy wyżej, występują wraz z narcystycznym zaburzeniem osobowości, ale nie są w 100 proc. typowe dla tego zaburzenia. Warto jednak zwrócić uwagę na to, żeby nie zamykać się w stereotypowym myśleniu dotyczącym narcyzów. Owszem, w większości przypadków narcyz będzie powiązany z egocentrykiem, który pragnie, aby społeczeństwo zachwycało się jego pozycją społeczną, osiągnięciami lub wyglądem, ale istnieją również wyjątki od tej reguły.
Człowiek z osobowością narcystyczną potrafi kontrolować oraz maskować swoje emocje. Często kłamie i manipuluje otoczeniem, lekceważy uczucia innych. Może stać się chorobliwie zazdrosny o partnerkę lub o osiągnięcia np. kolegów z pracy. Przez społeczeństwo odbierany jest jako wyniosły, roszczeniowy, ambitny.
Narcyz nie potrafi znieść krytyki. Nawet na konstruktywną uwagę może zareagować wybuchem złości lub wręcz wybuchem agresji. Dla osoby, która go krytykuje, potrafi być natomiast mściwy.
Kolejną cechą typową dla narcystycznego zaburzenia osobowości jest chęć bycia w centrum uwagi oraz nadmierne szukanie wrażeń. Dzieje się tak, ponieważ narcyz za wszelką cenę chce się pozbyć towarzyszącego mu poczucia wewnętrznej pustki. Przez to też zachowuje się lekkomyślnie i jest w stanie zrobić wiele, aby tylko przez chwilę poczuć się wyjątkowym. Jednak nawet w sytuacji, gdy osoba narcystyczna osiągnie zamierzony sukces, to i tak nie odczuwa z tego powodu zadowolenia. Wówczas stawia sobie nowe, jeszcze większe cele.
