Kim jest kobieta femme fatale? Definicja i znaczenie

Femme fatale to nie jedynie inspirujący artystów motyw w kulturze i sztuce. To także wiele bezwzględnych kobiet, które przechodzą tuż obok nas na ulicy. Spotkałaś na swojej drodze femme fatale? A może chcesz wiedzieć, jak ją rozpoznać? Poznaj listę filmów z femme fatale w roli głównej.

Według Słownika Języka Polskiego, definicja femme fatale to kobieta tajemnicza, piękna i wyrachowana, przynosząca zgubę zakochanym w niej mężczyznom. Co to znaczy femme fatale? Zwrot kobieta femme fatale zwykle opisuje osobę, która świadomie i celowo uwodzi i wykorzystuje mężczyzn, by następnie ich porzucić. Wykorzystuje do tego wszystkie atuty, jakie posiada – swój status, pozycję społeczną, czarującą osobowość, urodę czy seksapil. Choć znaczenie femme fatale jest raczej oczywiste, w praktyce czasami trudno jest rozpoznać tego rodzaju kobietę. Jej urok zwykle doskonale maskuje jej niecne zamiary, a piękna i niewinna twarz często nie wzbudza żadnych podejrzeń.

Femme fatale z psychologicznego punktu widzenia – cechy osobowości

Od wielu lat obecny w polskiej popkulturze, a także kulturze motyw femme fatale pozwala określić osobowość femme fatale. Psychologia nie definiuje tego zjawiska, jednak na osobowość femme fatale mogą składać się konkretne cechy charakteru, zaburzenia osobowości lub po prostu konkretne zachowania. Kobiety femme fatale może (lecz nie musi) charakteryzować np.:

• Historioniczne zaburzenie osobowości – ten rodzaj zaburzenia osobowości charakteryzuje się przesadną emocjonalnością, chęcią zwrócenia na siebie uwagi oraz seksualną prowokacyjnością. Osoby, u których zaburzenie to jest silnie rozwinięte mają problem z budowaniem trwałych relacji, są impulsywne, roszczeniowe, nachalnie uwodzicielskie oraz wyraźnie przerysowane. Osoby historioniczne chcą cały czas pozostawać zauważone a także koncentrować uwagę innych na swojej atrakcyjności fizycznej.

• Mizoandria – w skrócie jest to nienawiść lub silne uprzedzenie do mężczyzn. Zwykle może być ona przejawem reakcji na dyskryminację, której kobiety doświadczają w swoim życiu. Może objawiać się np. niechęcią w kontaktach z mężczyznami, w skrajnych wypadkach także chęcią uprzykrzenia im życia lub nawet zastosowania wobec nich przemocy  – poprzez manipulowanie nimi, oszukiwanie ich czy wyrządzanie krzywdy (psychicznej lub fizycznej np. gwałt).

• Osobowość dyssocjalna – zaburzenie to charakteryzuje mężczyzn dużo częściej niż kobiety, u kobiet nie jest jednak niespotykane. Osoby z tym zaburzeniem mogą lekceważyć normy społeczne, odznaczać się brakiem empatii, skłonnością do kłamstw, bardzo powierzchownym tworzeniem relacji a także łatwością we wchodzeniu w zatargi z prawem. Osoby te nie uczą się na swoich błędach, a w relacje z innymi wchodzą zazwyczaj, gdy te są im przydatne do własnych celów. Mogą być też chłodne i narcystyczne.

Femme fatale może także charakteryzować ogromna charyzma lub chęć zaimponowania innym mężczyznom lub kobietom swoimi umiejętnościami społecznymi. Czasami kieruje nimi też chęć udowodnienia sobie swojej siły lub odegrania się na innym mężczyźnie za doświadczoną wcześniej krzywdę.

Motyw femme fatale – w filmie lub literaturze

Motyw femme fatale wywodzi się już ze starożytnych wierzeń. Do najpopularniejszych starożytnych bogiń uznawanych za femme fatale należy Isztar. Z mezopotamskiej mitologii była to bogini wojny i miłości, nieposiadająca stałego małżonka. Jej umiłowanym był Dumuzi, za którego śmierć ostatecznie była odpowiedzialna. Do starożytnych femme fatale zalicza się także Lilith czy Skyllę.

Przeczytaj koniecznie: Lilith. Kim naprawdę była pierwsza żona Adama?

Motyw femme fatale często występował także w literaturze. Kobiety femme fatale zaczęły masowo pojawiać się w popkulturze szczególnie, gdy nastał czas emancypacji i walki o równouprawnienie kobiet. Jedną z najsłynniejszych postaci tego rodzaju jest Milady the Winter z powieści Trzej muszkieterowie Aleksadra Dumas. Femme fatale dostrzegamy także w powieściach Jorisa-Karla Huysmansa. W Polsce jeden z pierwszych obrazów femme fatale w literaturze stworzyła Narcyza Żmichowska w powieści Poganka. Wszyscy znamy także Prusowską Izabelę Łęcką, która w Lalce doprowadziła do szaleństwa biednego Wokulskiego. 

Brad Pitt i Angelina Jolie na gali rozdania Oscarów 2012 / fot. materiały prasowe

Motyw femme fatale szczególnie upodobało sobie kino. Kobieta fatalna w filmie jest kusząca, seksowna, piękna i nieuchwytna, dlatego zawsze skupia na sobie wzrok widzów. Filmy o femme fatale bywają teatralne, jednak taki jest właśnie portret tych kobiet – intrygujący w swoim kobiecym przerysowaniu. Poniżej przedstawiamy kilka filmowych propozycji dla osób, które chciałyby bliżej przyjrzeć się obrazowi kobiety femme fatale.

Femme fatale filmy

• Nikita (1990)
• Laura (1944)
• Szkarłatna ulica (1945)
• Zostaw ją niebiosom (1945)
• Gilda (1946)
• W pułapce miłości (1949)
• Ostatnie uwiedzenie (1994)
• Femme fatale (2002)
• Sin City 2: Damulka warta grzechu (2014)

Femme fatale – przykłady

Uma Thurman w filmie ‚Kill Bill” / fot. materiały prasowe

Motyw femme fatale pojawia się w książkach, filmach, obrazach i piosenkach. Kobieta femme fatale sieje zniszczenie swoim pięknem, przekonując do siebie kolejne ofiary. Taką kobietą jest Angelina Jolie w filmie Grzeszna miłość, której bohaterka wikła Luisa (Antonio Banderas) w mroczną intrygę, po której staje on się zupełnym wrakiem. Jest nią także Uma Thurman w Pulp Fiction, z którą spotkanie, mimo jej pozornej niewinności, może skończyć się dla mężczyzn tragicznie. Postać femme fatale pojawia się też w Od zmierzchu do świtu. Ten film akcji i horror w jednym, do którego scenariusz pisał Tarrantino ukazuje z kolei postać femme fatale w formie pięknej i niebezpiecznej wampirzycy, w której rolę wciela się Salma Hayek. Postać tę uosabia także Sharon Stone w Nagim Instynkcie, czy Nicole Kidman w Za wszelką cenę. 

Oglądałaś? 15 bohaterek filmów i seriali, które kochamy za „womenpower”

Choć femme fatale to głównie jej charakter – na który skłąda się między innymi wyrachowanie, przebiegłość i pewność siebie – wyzwania stworzenia swojej wizji tejże istoty podejmują się także malarze. Motyw tej postaci pojawił się między innymi u Gustava Klimta (Judyta I oraz Judyta II) czy też u Edvarda Muncha (Wampir). Choć wielu artystów do stworzenia ich inspirowały motywy biblijne czy religijne, wielu z nich postanowiło namalować femme fatale widzianą własnymi oczami, korzystając tylko ze swoich doświadczeń. Pokazuje to jak silny wpływ na mężczyzn mają kobiety, które potrafią rozkochać ich w sobie do szaleństwa, a następnie wykorzystać i porzucić.

Zobacz także: Jak zrobić na nim wrażenie podczas randki?