Jesteś tym, co jesz, czyli żywność funkcjonalna w codziennej diecie

Żywność funkcjonalna to jedzenie, które uzupełnia niedobory odżywcze powstałe na skutek niewłaściwej, monotonnej diety i pomaga zapobiegać powstaniu różnych chorób cywilizacyjnych np. cukrzycy. Warto włączać ją do codziennego menu, gdyż poprawia parametry biochemiczne i metaboliczne organizmu i powoduje lepsze funkcjonowanie układu odpornościowego

Co to jest żywność funkcjonalna?

Żywność funkcjonalna to taka, która ma udowodnione naukowo działanie wykraczające poza „normalne” odżywianie i która korzystnie wpływa na stan naszego zdrowia. Na przykład napój migdałowy fortyfikowany wapniem czy płatki kukurydziane z dodatkiem witaminy D, należące do tej grupy, niosą ze sobą większe wartości odżywcze niż produkty, które nie zostały wzmocnione dodatkiem w postaci minerałów czy witamin. Spożywając je, możemy więc liczyć na większe korzyści zdrowotne.

Aby żywność uznana została za funkcjonalną, musi spełniać pewne warunki. Przede wszystkim musi to być żywność naturalna, która może być włączona do codziennej diety. Nie może być więc serwowana w postaci kapsułek czy drażetek. Poza tym jej wartości odżywcze muszą wykraczać poza te, które wynikają z naturalnej zawartości składników w danym produkcie. Aby ten efekt uzyskać, producenci dodają nowy składnik do produktu lub wzmacniają w nim ilość albo bioprzystępność składnika aktywnego o korzystnym działaniu zdrowotnym.

Funkcjonalna czekolada / fot. materiały prasowe

Dobrym przykładem tutaj jest funkcjonalna czekolada, która pojawiła się ostatnio na rynku. Jej funkcjonalność polega na tym, że dodano do niej substancje wzmacniające przyswajanie polifenoli naturalnie występujących w kakao. Polifenole to antyoksydanty – substancje usuwające wolne rodniki. Przyczyniają się one do poprawy naszego zdrowia oraz do lepszego wyglądu cery. Czekolada funkcjonalna sprzedawana jest więc jako produkt, który nie tylko usprawnia funkcjonowanie organizmu, lecz także korzystnie działa na urodę.

Żywność funkcjonalna powinna też wywierać lepszy efekt zdrowotny niż ten wynikający ze spożycia danej żywności w ilościach charakterystycznych dla określonego środka spożywczego. I tu też sprawdzi się przykład czekolady funkcjonalnej – jak zapewniają producenci – spożycie 10 g czekolady ma taką równowartość polifenoli, jaka znajduje się w 1 tabliczce standardowej czekolady. Wystarczy więc zjeść tylko jej jeden, duży kawałek, aby odnieść podobne skutki zdrowotne.

Więcej o pozostałych zaletach spożywania żywności funkcjonalnej i o tym, jakie składniki najczęściej są do niej dodawane: Żywność funkcjonalna a zdrowy styl życia

Co to jest żywność wygodna? Żywność wygodna i funkcjonalna – czym się różnią?

Choć żywność funkcjonalna może należeć do żywności wygodnej, to nie każda żywność wygodna będzie funkcjonalną. A to dlatego, że żywność wygodna to taka, która ułatwia przygotowanie posiłku w krótszym czasie. Zwykle jest poddana obróbce termicznej, łatwo ją odgrzać, podgotować, aby uzyskać wartościowy posiłek. Do żywności wygodnej zalicza się wszelkiego rodzaju buliony, na bazie których można szybciej ugotować zupę, popularne ostatnio „kaszotta”, czyli mieszanki kaszy z warzywami i przyprawami, które wystarczy poddać skróconej obróbce termicznej, by uzyskać danie obiadowe, czy koncentraty zup.

Jaka żywność wygodna może być zaliczona do funkcjonalnej? / fot. materiały prasowe

Jaka żywność wygodna może być zaliczona do funkcjonalnej? Taka, w której np. ugotowane ziarna quinoa, brązowego ryżu z mieszankami innych kasz przygotowane są z dodatkiem oliwy z oliwek. Dzięki temu zabiegowi, bogaty w składniki odżywcze i witaminy produkt węglowodanowy zyskuje obecność cennych, nienasyconych kwasów tłuszczowych pochodzących z oliwy z oliwek.

Głównym zadaniem żywności wygodnej jest szybsze przygotowanie posiłku. Z kolei żywności funkcjonalnej – poprawa parametrów zdrowotnych. I ta zasadnicza różnica pokazuje, że stworzone zostały w całkiem innych celach i kierowane są zazwyczaj do innej grupy konsumentów.

Rodzaje żywności funkcjonalnej

Żywność funkcjonalną możemy podzielić ze względu na funkcje, jakie ma spełniać po spożyciu, oraz według odbiorców, do których jest skierowana. W ten sposób wyróżniamy:

• żywność medyczną, kierowaną do osób chorych przebywających w szpitalach, która jest podawana w sposób dożylny po operacjach,
• żywność o działaniu terapeutycznym, np. o obniżonej zawartości cukru stworzoną z myślą o diabetykach, czy też jedzenie pozbawione glutenu dla osób z celiakią,
• żywność leczniczo-odżywczą, np. żelki wykonane z soku owocowego wzbogacone witaminą C,
• żywność probiotyczną zawierającą szczepy bakterii o udowodnionym działaniu prozdrowotnym,
• żywność o działaniu fizjologicznym – zalicza się do niej chociażby produkty z małą zawartością soli,
• żywność o specjalnym celu żywieniowym np. produkty niskotłuszczowe dla osób, które się odchudzają,
• żywność witalną.

Żywność funkcjonalna – przykłady

Żywność funkcjonalna poprawia stan zdrowia i może zmniejszać ryzyko pojawienia się takich chorób, jak np. osteoporoza, choroby układu krążenia, choroby nowotworowe. Może też poprawiać funkcjonowanie układu pokarmowego lub odpornościowego, wspomagać organizm kobiety w ciąży lub spełniać wysokie wymagania dietetyczne sportowców. Biorąc pod uwagę fakt, że przy każdym schorzeniu czy nadzwyczajnym stanie fizjologicznym potrzeba innych składników odżywczych, spośród żywności funkcjonalnej można wyróżnić produkty, które będą skierowane do konkretnych grup odbiorców.

Przykłady żywności funkcjonalnej / fot. materiały prasowe

Żywność funkcjonalna – produkty:

1. Jogurty probiotyczne, płatki śniadaniowe i pieczywo wzbogacane bakteriami probiotycznymi oraz prebiotykami to ta grupa żywności, która poprawia funkcjonowanie układu pokarmowego. Odpowiednie szczepy bakterii probiotycznych wywierają korzystny wpływ na jelita, gdyż konkurują z patogenami o pokarm, prowadząc w ten sposób do eliminacji drobnoustrojów. Produkują poza tym ochronny dla nabłonka jelit kwas masłowy i wytwarzają witaminy z grupy B i K tak ważne dla prawidłowego funkcjonowania układu trawiennego, a także wpływają pozytywnie na metabolizm. Jednak poprawa metabolizmu przy spożywaniu żywności probiotycznej uzależniona jest od dostarczenia odpowiedniego szczepu bakterii. Jakiego konkretnie? O tym możesz poczytać na stronie producenta probiotyków*.
2. Oleje roślinne z dodatkiem przeciwzapalnych kwasów omega-3, oliwa z oliwek z nienasyconymi kwasami tłuszczowymi regulującymi gospodarkę lipidową, margaryny zawierające stenole obniżające cholesterol frakcji LDL, pieczywo wzbogacane błonnikiem (mającym niezwykle korzystny wpływ na obniżanie stężenia cholesterolu) to te produkty z żywności funkcjonalnej, które kierowane są do osób z chorobami układu krążenia.
3. Produkty wzbogacane w wapń (Ca), w witaminę D3, która wspomaga przyswajanie wapnia, a także w magnez – to żywność skierowana dla osób, które starają się obniżyć ryzyko osteoporozy. W puli tego typu żywności znajdziemy napoje roślinne fortyfikowane wapniem, desery nabiałowe lub sojowe z dodatkiem Ca, czy też wyroby piekarniczo-cukiernicze – jak choćby płatki śniadaniowe wzbogacane w witaminę D3 (ma to sens, gdyż dodawane są do mleka lub jogurtu, który zasobne są w wapń).
4. Nabiał z obniżoną zawartością tłuszczu; słodycze lub napoje z obniżoną ilością cukru lub bez cukru za to ze słodzikami; produkty z dodatkiem l-teaniny wpływające dodatnio na gospodarkę cukrową; dania z ziołami usprawniającymi trawienie – to żywność funkcjonalna skierowana do osób pragnących obniżyć swoją masę ciała.
5. Wyroby mleczne pozbawione laktozy, produkty pszenne bez glutenu, towar nie zawierający soi – to żywność wyzbyta najczęstszych alergenów pokarmowych, przeznaczona dla alergików i osób chorych na celiakię.
6. Żywność dla sportowców to z kolei ta, która ma na celu zwiększyć poziom energii. Zalicza się więc do niej np. napoje energetyzujące z zawartością kofeiny oraz tauryny lub napoje izotoniczne z dodatkiem elektrolitów, soli kuchennej, składników mineralnych i witamin.

Dieta funkcjonalna – korzyści wynikające z jej stosowania

Dieta oparta na żywności funkcjonalnej przede wszystkim pełni funkcje prewencyjne, zapobiega bowiem powstawaniu różnego rodzaju chorób. Poza tym jest w stanie poprawiać wydolność umysłową oraz fizyczną. Dzięki jej regularnemu spożywaniu (przy założeniu, że jest dopasowana do indywidualnych potrzeb), może opóźnić naturalny proces starzenia się organizmu. Z kolei dzięki poprawie funkcjonowania trawienia, ma wpływ na lepsze przyswajanie składników odżywczych. Nie bez znaczenia w dzisiejszych czasach jest też jej funkcja normalizowania mikrobiomu jelitowego poprzez dostarczenie odpowiednich szczepów bakterii probiotycznych.

* Guut to suplementy diety. Należy pamiętać, że suplement nie zastępuje zróżnicowanej diety, stanowi za to jej wsparcie. Suplementy należy zażywać zgodnie z wytycznymi i zalecanymi dawkami dziennymi. Suplement jest zarejestrowany w GIS.

Źródła:

Adamczyk, Popularność żywności wygodnej, „Journall of Agribusiness and Rural Development” 2010, nr 4, s. 5-13. Dostęp online: https://bit.ly/3xinV1z.
A.Błaszczak, W. Grześkiewicz, Żywność funkcjonalna – szansa czy zagrożenie dla zdrowia? „Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu” 2014, t. 20, nr 2, s. 214-221.

M.Trząskowska, E. Żerańska, Zastosowanie bakterii probiotycznych, „Żywność Technologia Nauka Jakość”, nr 32, s. 196-206. Dostęp online: https://bit.ly/2U5K1Gl.

Mojka, Probiotyki, prebiotyki i synbiotyki – charakterystyka i funkcje, „Problemy Higieny i Epidemiologii” 2014, nr 3, s. 541-549. Dostęp online: https://bit.ly/3zvohUE.
A.Aranowska-Bablok, Żywność funkcjonalna. Dostęp online: https://bit.ly/3cM857B.

źródło: materiał Partnera MK