Jak kontrolować kompulsywne zakupy?

Paris Hilton, Nicole Richie czy Lindsay Lohan to jedne z wielu celebrytek, które zostały przyłapane na zostawianiu niebotycznie wysokich kwot w markowych butikach. Chociaż popkultura i my same często bagatelizujemy nasze relacje z pieniędzmi, to kompulsywne zakupy są realnym zaburzeniem, które wpływa na życie. Uzależnienie od zakupów charakteryzuje się niepohamowanym impulsem do kupowania. Zakupoholik nie nabywa nowych rzeczy dla przyjemności lub w odpowiedzi na realną potrzebę, ale po to, by rozładować wciąż narastające napięcie

Osoby, które wykazują kompulsywne zachowania zakupowe, postrzegają je jako sposób na zmniejszenie stresu i związanego z nim lęku. Zakupy wywołują u nich chwilowe poczucie spełnienia i fikcyjne uczucie wyzwolenia. Uzależniony od tego typu działania, często już po transakcji, odczuwa głębokie poczucie winy i wstydu. Konsekwencje takiego zachowania mogą być poważne, zarówno na poziomie ekonomicznym, jak i rodzinnym oraz zawodowym. Zakupoholizm rujnuje życie.

Jak rozpoznać kompulsywne zakupy?

Kim byłaby osoba, która nie czułaby się usatysfakcjonowana i szczęśliwa po zakupie upragnionego przedmiotu? Zakupy same w sobie są miłą czynnością. Znasz to uczucie wielkiej euforii i podniecenia zaraz po wyjściu ze sklepu, prawda? Problem pojawia się wtedy, gdy zdamy sobie sprawę, dlaczego kupujemy. W takim razie, kiedy zakupy staną się uzależniające? Jak odróżnić zwykły entuzjazm po zakupie od obsesji?

Przed zakupem kompulsywnym kupujący doświadcza negatywnych emocji, takich jak napięcie i niepokój, które wkrótce zostaną zastąpione innymi pozytywnymi doznaniami, takimi jak euforia, satysfakcja, zadowolenie czy ulga. Po zakupach ponownie pojawiają się inne negatywne emocje. Wcześniej doświadczane uczucia podniecenia i entuzjazmu szybko zamieniają się w poczucie winy, wstyd i frustracje.

Oto kilka zachowań, które mogą być dzwonkami alarmowymi:

— zakup jest odbierany jako niepowstrzymany i/lub bezsensowny impuls
— wydatki są częste, powtarzane kilka razy w ciągu tygodnia i często przekraczają możliwości ekonomiczne
— kupowanie przedmiotów na kredyt, których nie można by kupić za gotówkę
— zakupy mogą powodować problemy finansowe, takie jak zadłużenie
— brak zakupu wywołuje kryzysy niepokoju i frustracji
— impuls do zakupu skierowany jest w stronę przedmiotów drogich i mało potrzebnych
— zadowolenie przejawia się w wydawaniu pieniędzy, a nie w posiadaniu przedmiotu
— wydawanie pieniędzy w wyniku rozczarowania, złości, lub strachu
— okłamywanie innych na temat tego, co zostało kupione lub ile wydano na to pieniędzy
— poczucie ulgi i satysfakcji po dokonaniu zakupu, a następnie poczucie winy

W jaki sposób negatywne przekonania wpływają na nasze finanse? / fot. Jp Valery / Unsplash

Zobacz też: Szukasz oszczędności? Są bliżej niż myślisz!

Wskazówki dotyczące zapobiegania i przezwyciężania kompulsywnych zakupów:

1. Zwróć szczególną uwagę na wszystkie miesięczne wydatki, ponieważ większość ludzi nie śledzi na co dzień swoich finansów i dlatego często tracą kontrolę nad ilością zakupów i wydatków. Możesz rozpocząć śledzenie każdej wydanej złotówki, co pozwoli ci zobaczyć, na co wydajesz większość pieniędzy i na czym możesz zaoszczędzić.

2. Jednym z najlepszych sposób na powstrzymacie się od wydawania pieniędzy jest wystrzeganie się sytuacji, które zachęcają do wydania. Ludzie spędzają codziennie wiele godzin na urządzeniach cyfrowych, więc zapewne subskrybują wiele e-maili sklepów z ofertami i rabatami. Jeśli zakupy online są twoją słabością, szczególnie w dzisiejszych czasach, pierwszym krokiem jest ich anulowanie. Pozwoli to uniknąć chęci wydawania pieniędzy pod wpływem impulsu.

3. Jeśli śledzisz wpływowe osoby w mediach społecznościowych, powinnaś z tego zrezygnować. Influencerzy często popychają nas do wydawania pieniędzy na to, co sami promują.

4. Zakupy online sprawiają, że przezwyciężenie uzależnienia od zakupów jest o wiele trudniejsze, ponieważ wystarczy kilka kliknięć, żeby kupić coś, czego tak naprawdę nie potrzebujesz lub coś, na co cię nie stać. Możesz zablokować strony internetowe, które sprawiają, że wydajesz najwięcej.

5. Wychodząc z domu nie zabieraj ze sobą kart kredytowych i debetowych. Dzięki temu nie ulegniesz pokusie, aby wydawać pieniędzy, których nie masz na przedmioty, których nie potrzebujesz. Często nie zdajesz sobie sprawy, ile wydajesz, ponieważ używasz kart płatniczych. Karty kredytowe często podsycają uzależnienie, ponieważ wydają się nierealne i prowadzą do usprawiedliwiania się, że przecież i tak spłacisz zadłużenie.

6. Zacznij nosić przy sobie tylko gotówkę. Niewygodne? I o to chodzi. Korzystanie wyłącznie z gotówki i wydawanie jej to świetny pomysł na przypomnienie sobie, że wydaje się prawdziwe pieniądze.

7. Możesz spróbować wyznaczyć sobie cele finansowe, mając cel ograniczenie wydatków wydaje się łatwiejsze, ponieważ będziesz mieć powód do oszczędzania.

8. Kiedy musisz dokonać zakupu, zastanów się dokładnie czy to, co zamierzasz kupić, jest naprawdę czymś, czego potrzebujesz, czy jest to chwilowy kaprys.

Przeczytaj koniecznie: Jak wyjść z zadłużenia? 6 kroków do niezależności finansowej 

Angelika Kaczyńska