Jak działają najważniejsze instytucje finansowe w Polsce – KNF/NBP/BIK

Sektor finansowy w Polsce tworzy sieć zróżnicowanych podmiotów, spełniających jasno określone funkcje. Obok pośredników świadczących szeroko pojęte usługi finansowe i doradztwo, na rynku obecne są także podmioty nadzorujące. Ich obecność w sektorze jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania rynku – podczas gdy jedne z instytucji zajmują się organizowaniem obrotu na rynku, inne nadzorują działanie pozostałych podmiotów i regulują ich działanie, poprzez wydawanie określonych rozporządzeń

Niewątpliwie do najważniejszych instytucji funkcjonujących na rynku finansowym w Polsce zaliczyć można Komisję Nadzoru Finansowego, Narodowy Bank Polski oraz Biuro Informacji Kredytowej. W jaki sposób wymienione organizacje działają oraz jaką rolę spełniają w sektorze finansowym?

KNF, czyli nadzór nad funkcjonowaniem rynku finansowego

Komisja Nadzoru Finansowego powstała na mocy ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym z dnia 21 lipca 2006 roku. Rolą organizacji jest sprawowanie nadzoru nad rynkiem finansowym w Polsce – do jednego z obowiązków Komisji należy między innymi kontrolowanie banków. KNF pełni bardzo istotne funkcje na rynku finansowym, stanowiąc jednego z czterech członków Komitetu Stabilności Finansowej.

 

Na czym polegają poszczególne zadania, pełnione przez organy KNF? Jednym z ważniejszych działań instytucji jest licencjonowanie działalności banków. To właśnie Komisja przyjmuje wnioski oraz udziela zgody na rozpoczęcie działalności banków.

 

Procedura udzielenia pozwolenia jest skomplikowana i obejmuje między innymi kontrolę nad spełnieniem wymogów stawianych założycielom banków. Muszą oni zgromadzić kapitał w wysokości 5 mln euro, który nie będzie jednocześnie kredytem lub pożyczką, a 15% jego wartości wniesiona zostanie w formie kapitału niepieniężnego. W skład kontroli wchodzi także sprawdzanie planu działania banku, jego założycieli oraz wyposażenia.

 

Do innych zadań pełnionych przez KNF należy sprawowanie kontroli nad przestrzeganiem regulacji prawnych dotyczących funkcjonowania rynku pożyczek pozabankowych, regulowanie systemu bankowego, analizowanie sytuacji finansowej poszczególnych banków funkcjonujących na rynku, a także stosowanie określonych w prawie środków przymusu oraz sankcji na nadzorowane podmioty.

Komisja Nadzoru Finansowego może zdecydować, czy nakładaną sankcją będzie jedynie ostrzeżenie, kara pieniężna, czy nawet odebranie licencji oraz likwidacja kontrolowanej organizacji.

 

Organy KNF mają kilka możliwości, jeśli chodzi o kontrolowanie instytucji obecnych na rynku finansowym. Pracownicy mogą nadzorować funkcjonowanie podmiotu zza biurka, prosząc o przedstawienie konkretnych zestawień i dokumentów lub przeprowadzać inspekcje na miejscu.
Co podlega kontroli w przypadku banków? Jakość ich aktywów, stopień wypłacalności, zgromadzony kapitał wewnętrzny oraz płynność finansowa.

Jak działa Narodowy Bank Polski?

Narodowy Bank Polski na rynku finansowym pełni funkcję banku centralnego. Działa w pełnie niezależnie od pozostałych organów państwowych, a do jego zadań należy wypełnianie postanowień zawartych w Konstytucji RP oraz ustawie o Narodowym Banku Polskim i ustawie Prawo bankowe. Podobnie jak Komisja Nadzoru Finansowego NBP także stanowi jednego z członków Komitetu Stabilności Finansowej, odpowiedzialnego za utrzymanie stabilności na rynku finansowym.

 

Co oznacza, że NBP pełni funkcję banku centralnego? W praktyce jest to nic innego, jak odpowiedzialność za działanie sektora bankowego w kraju. Bank centralny zajmuje się emitowaniem pieniądza do obiegu, dostarczaniem pieniędzy do pozostałych banków tzw. komercyjnych, czy pełnieniem funkcji banku państwa.

 

Tylko NBP uprawniony jest do wypuszczania gotówki do obiegu. Ponadto organizacja zajmuje się kompleksową obsługą banków komercyjnych – w skład obowiązków NBP w tym zakresie wchodzi przekazywanie instytucjom pieniędzy oraz określanie poziomu rezerw tworzonych przez banki komercyjne. Funkcja banku państwa polega na niczym innym, jak na obsługiwaniu długu publicznego oraz budżetu.

 

Jednakże najważniejszym zadaniem wchodzącym w skład obowiązków Narodowego Banku Polskiego jest stanie na straży poziomu inflacji. Ta, zgodnie z ustaleniami Rady Polityki Pieniężnej powinna utrzymywać się na poziomie 2,5%. W momencie, gdy dochodzi do spadku siły nabywczej pieniądza wzrasta globalny poziom cen dóbr i usług w gospodarce, a to z kolei ma istotny wpływ na stabilność rynku. Dlatego tak ważne jest, by NBP utrzymywał umiarkowany poziom tego wskaźnika.

 

Obok prowadzenia polityki pieniężnej oraz podejmowania działań w ramach dbania o stabilność finansową kraju NBP podejmuje się także szeroko pojętych zadań z zakresu rozwoju systemu płatniczego. To do obowiązków organizacji należy tworzenie dróg do rozliczeń pieniężnych między bankami i innymi uczestnikami rynku, a przede wszystkim- regulowanie tego obszaru.

Biuro Informacji Kredytowej – uprawnienia i rola na rynku finansowym

Biuro Informacji Kredytowej jest trzecią z najważniejszych instytucji finansowych w kraju. Organizacja została powołana w 1997 roku, jako jednostka gromadząca informacje na temat kredytów zaciąganych przez klientów banków, SKOK-ów oraz pozabankowych pożyczkodawców.

 

Zbierane przez BIK dane stanowią przede wszystkim bazę informacji dla kredytodawców, którzy na podstawie historii klienta w BIK podejmują decyzję o udzieleniu zgody kredytowej. Jedyny wyjątek stanowią tzw. chwilówki bez BIK, które w sektorze pozabankowym udzielane są osobom nawet ze złą historią kredytową.

 

Założona przez banki oraz Związek Banków Polskich instytucja pełni istotną rolę w utrzymywaniu stabilności sektora bankowego. Na bazie informacji zawartych w BIK kredytodawcy znają historię kredytową swojego klienta i mogą podjąć korzystną decyzję, dotyczącą przekazania pieniędzy osobie prywatnej lub firmie. Działania te wchodzą w skład tak zwanego zarządzania ryzykiem kredytowym.

BIK tworzą dwie oddzielne bazy danych – Biuro Informacji Kredytowej, które zbiera informacje na temat historii kredytowej osób prywatnych i firm oraz Biuro Informacji Gospodarczej InfoMonitor, zajmujące się zbieraniem informacji o przeterminowanych długach firm i osób prywatnych.

Co wchodzi w skład informacji, które gromadzone są w bazach Biura Informacji Kredytowej? Organ ma dostęp do spłacanych pożyczek i kredytów, kart kredytowych, limitów, czy poręczeń kredytów. Chodzi zarówno o wielkość zobowiązań, jak i terminowość ich spłaty.

 

Wbrew powszechnie panującemu przeświadczeniu, BIK zajmuje się gromadzeniem pozytywnych i negatywnych informacji związanych ze spłacaniem kredytów. Według danych przekazywanych przez organizację, nawet 90% zgromadzonych informacji dotyczy pozytywnej spłaty zobowiązań.
Istotna informacja na temat funkcjonowania BIK dotyczy także okresu, przez jaki dane na temat historii kredytowej są gromadzone. W przypadku spłacania kredytów w terminie historia może być zachowana lub usunięta. Zachowane dane zwiększają wiarygodność klienta i pomagają w uzyskaniu kolejnych kredytów. W przypadku negatywnych wpisów do rejestru nie można liczyć na ich usunięcie – dane na ten temat przechowywane są trwale. Należy pamiętać, że opóźnienie w spłacie powyżej 60 dni gwarantuje powstanie negatywnego wpisu do BIK.

 

Podsumowanie

Choć od lat poszczególne przywileje najważniejszych instytucji finansowych w Polsce są kwestionowane to nie da się ukryć, że to właśnie dzięki nim gwarantowana jest stabilność finansowa w kraju. Przedstawiciele aż dwóch z wymienionych wcześniej instytucji tworzą Komitet Stabilności Finansowej, którego rolą jest dbanie o ciągłe i efektywne wypełnianie funkcji przez system finansowy, nawet gdy wystąpią nieoczekiwane zaburzenia o znacznej skali. Pokazuje to więc, jak znaczny wpływ na krajowy rynek finansowy ma działanie poszczególnych instytucji w Polsce.

 

źródło: Partner MK