Kawa nie zawsze była dostepna w takiej postaci / fot. Pixabay
Obecnie za najlepsze kawy ziarniste uznaje się kawy speciality. Do ich produkcji używa się wyłącznie najwyższej jakości, starannie wyselekcjonowanych ziaren. Plantacje znajdują się pod ścisłą kontrolą. Musi panować tam specyficzny mikroklimat, nie stosuje się żadnych środków chemicznych ani nawet maszyn do zbioru
Wszystkie prace na plantacji kawy wykonuje się ręcznie, a doświadczeni kiperzy czuwają nad jakością i smakiem kawy rzemieślniczej. Musi ona spełnić szereg wygórowanych wymagań, aby znaleźć się w segmencie speciality. Obecnie palarnia kawy jest czymś powszechnie spotykanym, ale dawniej ta popularna używka była czymś nieznanym w Polsce i niezbyt lubianym.
Kiedy i skąd kawa przybyła do Polski?
Kawa przez długi czas była w Polsce czymś mało znanym ze względu na brak możliwości uprawiania kawowców z powodu niesprzyjającego klimatu. Musiało minąć sporo czasu, aż została przywieziona z zagranicy. Miało to miejsce w XVII wieku, czyli stosunkowo niedawno. Przywieźli ją do Rzeczypospolitej Obojga Narodów kupcy, którzy handlowali z Turkami. Jako że w tamtych czasach nie można było jeszcze liczyć na rozwój technologii, to proces palenia kawy był daleki od doskonałości. Niektóre osobistości raczyły się kawą (np. Jan III Sobieski czy Bogdan Chmielecki), ale większość osób stroniła od niej ze względu na jej charakterystyczny smak i obawy odnośnie szkodliwości nieznanego napoju. Osoby, które miały okazję spróbować kawy, najczęściej stwierdzali, że jest ona po prostu niesmaczna. Przypisano jej nawet powodowanie bezsenności, niepłodności i szeregu innych dolegliwości zdrowotnych.
Musiało minąć wiele lat, aby w końcu kawa zyskała na popularności, a miało to miejsce w momencie pojawienia się publikacji o jej korzystnym wpływie na ludzki organizm. W XVIII wieku na kawę zaczęto patrzeć przychylnym okiem. Ze względu na jej właściwości zaczęła być nawet stosowana jako panaceum na zatrucie alkoholowe. Wystarczyło, że zaczęto uważać kawę za coś wartościowego, a zainteresowały się nią elity. Na początku tylko zamożne osoby mogły pozwolić sobie na rozkoszowanie się kawą, dopiero stopniowo zaczęła być dostępna dla przedstawicieli niższych klas społecznych. Pierwsza kawiarnia powstała w roku 1724 w Warszawie i została otwarta przez królewskiego dworzanina. Warszawiacy w tamtym czasie nadal byli sceptycznie nastawieni do czarnego i gorzkiego napoju, niezbyt chętnie go pili w miejscach publicznych, dlatego kawiarnia została zamknięta jeszcze w tym samym roku. Co ciekawe, niemalże od razu otwarto kolejną i była ona czynna aż 146 lat.
Losy kawy w Polsce
Jako że na początku kawa nie cieszyła się uznaniem ze względu na swój smak, zaczęto opracowywać różne receptury, aby zyskała na popularności. Z czasem stała się ona wręcz pożądana, pito ją w kawiarniach i domach. Nastąpiło to dopiero po tym, jak ludzie dowiedzieli o prawidłowym wypalaniu i zaparzaniu kawy. Na początku palono ziarna, następnie mielono je na proszek, po czym gotowano w wodzie przed kwadrans. Bardzo ważne było zachowanie odpowiednich proporcji, jeśli chciano uzyskać dobry smak: 6,25 g kawy na 100 g wody. Sam proces wypalania ziaren odbywał się w glinianym piecyku. Mieszano je za pomocą glinianej łyżki lub przez poruszanie piecykiem. Proces trwał, aż do ziarna przybrały czarnofioletowe zabarwienie.
Jeśli ktoś nie preferował goryczki, to polecano mu dodanie cukru, aby ją zniwelować. Szybko też zauważono, że kawa najlepiej smakuje świeżo zaparzona, a odgrzewanie pozbawia ją walorów smakowych i pierwotnych właściwości. Kawa cieszyła się ogromną popularnością na dworach szlacheckich. Adam Mickiewicz wspomina o tym w swoim „Panu Tadeuszu”. W XIX wieku polska szlachta nawet zatrudniała służbę, wyspecjalizowaną w parzeniu kawy. Pito ją od rana do wieczora, najczęściej była przygotowana za pomocą kawiarki. Warto też wiedzieć, że do końca XIX wieku kawę sprzedawano wyłącznie w postaci surowej i każdy musiał we własnym zakresie wypalać ziarna. Profesjonalna palarnia kawy Pluton została otwarta dopiero w 1882 roku.
