ZNAK zapytania w sprawie Grossa

„Złote żniwa to książka o chciwości, o grabieży, o mordach i o żydowskim cierpieniu” – tak rozpoczyna się przedmowa do najnowszej książki-eseju Jana Tomasza Grossa.

Kontrowersyjne wypowiedzi autora sprawiły, że głośno o niej było jeszcze przed oficjalną publikacją, a opinia publiczna poczuła się dotknięta jej antypolskim przesłaniem. Dlatego konferencja prasowa, która odbyła się w lutym w wydawnictwie ZNAK, miała na celu nie tyle promocję tekstu, ile uporanie się z narosłymi wokół niego legendami.
Inspiracją do napisania książki i przyczyną zamieszania była stara fotografia – dowód przyłapania złoczyńców „na gorącym uczynku” albo ich szokująca pamiątka. Przedstawia ona grupę ludzi ubranych jak na żniwa, w jasne koszule i z chustami na głowach, z tą różnicą, że zamiast sierpów i innych narzędzi rolniczych chłopi trzymają w rękach łopaty, a pod ich nogami turlają się czaszki wydobyte z rozkopanej mogiły. I choć nie wiadomo, kiedy dokładnie ani w jakich okolicznościach wykonano to zdjęcie, Gross drąży temat masowego mordu Żydów i towarzyszącej tej zbrodni grabieży mienia żydowskiego – a winą za lokalne akty agresji Polaków obarcza cały naród, który pod silnym, „antysemickim wpływem kościołów chrześcijańskich” przyjmował z zadowoleniem eliminację Żydów.
Dyrektor wydawnictwa Znak Danuta Skóra przyznała podczas konferencji, że teorie Grossa w tendencyjny sposób traktują tamtą rzeczywistość i przeprosiła tych wszystkich, którzy poczuli się książką dotknięci, urażeni czy zasmuceni. Wydawnictwo broniło jednak swojej decyzji o publikacji, uzasadniając ją pragnieniem poszukiwania prawdy. Zapowiedziało też, że całkowity zysk ze sprzedaży książki zostanie przekazany na cele charytatywne.

Dorota Paciorek