Sunday, February 9, 2025
Home / Zdrowie  / Choroby  / Tylko nie panikuj! Fobia – jej rodzaje i objawy

Tylko nie panikuj! Fobia – jej rodzaje i objawy

Fobia społeczna czy chorobliwy lęk przed igłami? Sprawdź czego się boisz

fobia, przerażona kobieta

Fobia społeczna, lęk przed pająkami, igłami... A co ciebie przeraża? Fot. Adobe Stock

Każdy z nas czegoś się boi. Ale są sytuacje, kiedy strach przeradza się w obsesję i wywołuje ataki paniki. Nie jest to rzadkie zjawisko – rozpoznanych rodzajów fobii jest ponad 700. Obok tych znanych pojawiają się coraz bardziej nietypowe.

Fobie u znanych ludzi

Madonna panicznie boi się burzy (astrafobia), Woody Allen czuje lęk przed nieznanym zagrożeniem (panofobia), a aktor Keanu Reeves cierpi na nyktofobię (strach przed ciemnością).
Osoby, które zmagają się z różnego rodzaju fobiami, nie tylko muszą poradzić sobie z niekontrolowanymi objawami ze strony organizmu jak kołatanie serca, przyspieszony oddech, zawroty głowy, suchość w ustach i obezwładniający niepokój, ale i krzywdzącym dla nich jest niezrozumieniem ze strony otoczenia. Z tego powodu chorzy często nie mówią o swoich przypadłościach, mimo że uniemożliwiają im one normalnie funkcjonowanie.

 

Przeczytaj:
Nomofobia. Zrób test i sprawdź, czy jesteś uzależniona od tej jednej rzeczy

Czy fobie są dziedziczne?

Na ile fobie to znak czasów, a na ile przypadłość wrodzona?

– Ogromny stres, wielozadaniowość, brak czasu na relaks mogą przyczyniać się do bardzo krytycznego spojrzenia na własne osiągnięcia. Coraz więcej się od nas wymaga, a my zaczynamy większą uwagę przywiązywać do oceny społecznej. Takie negatywne przekonanie o sobie może przerodzić się w fobię. Ale też fobie bardzo często wiążą się z traumatycznymi przeżyciami. Niekoniecznie musiały mieć one miejsce w dzieciństwie. Na lęk ma także wpływ sposób wychowania oraz przewlekły stres – tłumaczy neurolożka Małgorzata Czernichowska-Kotiuszko.

W zapadaniu na fobię ważną rolę odgrywa czynnik genetyczny. Wiele wskazuje na dziedziczne występowanie lęków. Prowadzono badania na bliźniętach z zaburzeniami lękowymi i wykazano iż bliźnięta jednojajowe mają większą zgodność lęków niż te dwujajowe. Wykazano również, że u osób spokrewnionych prawdopodobieństwo wystąpienia fobii jest większe niż u niespokrewnionych.

 

Zobacz też: 9 najdziwniejszych fobii

 

12 najbardziej znanych rodzajów fobii i ich objawy:

1. Nyktofobia

Lęk przed ciemnością. Zwana również skotofobią lub achluofobią. Osoba cierpiąca na tę fobię ma problemy z zasypianiem. Jej sen jest zaburzony, często zasypia przy włączonym świetle. Niechętnie wychodzi z domu, gdy jest ciemno. Problemem jest przebywanie w zaciemnionej przestrzeni, jak kino czy dyskoteka lub wyjście do piwnicy albo przejście przez ciemną klatkę schodową.

2. Akrofobia

Lęk wysokości, któremu towarzyszy strach przed spadnięciem. Dla osoby doświadczającej akrofobii bardzo trudnym doświadczeniem jest przebywanie w górach, wyglądanie z okna czy korzystanie z windy. Co ciekawe, fobia może pojawić się na samą myśl o przebywaniu na wysokości, ale nie obserwuje się go, gdy pacjent ogląda filmy czy zdjęcia prezentujące przepaście.

3. Awiofobia

Lęk przed lataniem. Pacjenta paraliżuje myśl o zamknięciu na małej przestrzeni, w kabinie, która wzniesie się wysoko, przez co kontakt z ziemią będzie niemożliwy. Podczas lotu pojawia się strach przed awarią maszyny, turbulencjami, niesprzyjającymi warunkami meteorologicznymi albo przed tym, że zabraknie paliwa.

4. Agorafobia

Lęk przed przebywaniem w zamkniętym pomieszczeniu, ale też na otwartej przestrzeni. Może pojawić się w zatłoczonym miejscu np. w galerii handlowej, w tramwaju, w kinie czy w kościele. Niepokój wywołuje oddalenie od domu i brak możliwości ucieczki. Na agorafobię cierpieli m.in. Bolesław Prus i Leonardo da Vinci.

5. Autofobia

Lęk przed utratą bliskich. Osoby z autofobią najczęściej wpadają w panikę, kiedy są pozostawione w samotności. Mogą także samodzielnie się izolować, ponieważ uważają iż nie ma w świecie nikogo, kto jest im bliski.

6. Hipochondria

Lęk przed chorobami i wmawianie sobie dolegliwości chorobowych. Chorzy są przewrażliwieni na punkcie swojego zdrowia, nieustannie się obserwują, a zasłyszane historie innych pacjentów przekładają na siebie.

7. Fobia społeczna

Chory odczuwa silny strach podczas spotkań towarzyskich, w szkole, czy w pracy. Rzadko kiedy włącza się do rozmowy, nie demonstruje swojego zdania, ponieważ obawia się upokorzenia lub blamażu.

8. Klaustrofobia

Strach przed przebywaniem w zamkniętym, ciasnym pomieszczeniu.

9. Entomofobia

Strach przed owadami. Często występuje u osób, które doświadczyły wstrząsu anafilaktycznego po użądleniu pszczoły.

10. Arachnofobia

Strach przed pająkami.

11. Brontofobia

Strach przed burzą. Chorzy obsesyjnie śledzą prognozę pogody, a zapowiedź burzy wywołuje w nich lęk. Widok i dźwięk błyskawic i grzmotów prowadzi do ataku paniki.

12. Aichmofobia

Fobia przed igłami i szpiczastymi przedmiotami jak noże. Ta fobia jest szczególnie dokuczliwa podczas zabiegów medycznych, jak pobieranie krwi czy wizyta u stomatologa.

 

Zobacz też: Fatfobia. Nie rób tego

 

Przyczyny występowania fobii

Co sprawia, że jedna osoba boi się burzy, a inna w ogóle nie zwraca na nią uwagi? Czynnikiem wyzwalającym lęk może być błędna ocena poziomu zagrożenia albo strach przed utratą kontroli.

– Może to być również konkretna sytuacja, zwierzę, krew, przedmiot, jakieś zjawisko – mówi doktor Czernichowska-Kotiuszko. Na przykład osoby, które cierpią na lęk wysokości będą go odczuwały, kiedy znajdą się nad ziemią. Sama ta sytuacja spowoduje u nich obawę, że za chwile spadną albo że ktoś ich przez przypadek zepchnie.

 

Zobacz też: Erytrofobia. Wstydliwy rumieniec

 

Jak wygląda terapia osób cierpiących na fobie?

Ze względu na nie do końca poznane przyczyny fobii ich terapia przebiega na kilku płaszczyznach.

– Lęk można wyciszyć farmakologicznie, ale to nie jest rozwiązanie kompletne. Przyjmowanie leków powinno wspomagać terapię behawioralno-poznawczą. Terapia ta polega na redukowaniu intensywności reakcji poprzez stopniowe konfrontowanie ze złagodzoną wersją tego, co jest przyczyną lęku. Początkowo dzieje się to w wyobraźni, potem w rzeczywistości. W trakcie terapii oceniany jest poziom dyskomfortu – tłumaczy doktor Czernichowska-Kotiuszko.

Małgorzata Czernichowska-Kotiuszko

Małgorzata Czernichowska-Kotiuszko / fot. arch własne

Zanim zdecydujemy się na terapię warto dowiedzieć się czegoś więcej na temat tego, co wywołuje w nas paniczny lęk. Być może tajemnica tkwi w historiach sprzed lat, które dla naszych rodziców, dziadków czy rodzeństwa nie miały większego znaczenia, ale dla nas mogą być źródłem strachu.

 

TAGI

dziennikarka z Pomorza Zachodniego. Miłośniczka słów, które najchętniej zamienia na wywiady i reportaże. Prezenterka radiowa, zafascynowana światem dźwięków. Ciekawa każdego rozmówcy. Szczęśliwa żona, mama Weroniki i Jasia.

Oceń artykuł
BRAK KOMENTARZY

SKOMENTUJ, NIE HEJTUJ