Dlaczego wybudzamy się o 3 w nocy?

Jaki jest wpływ cyklu snu na organizm? Nocą nie jesteśmy świadomymi posiadaczami swoich ciał. To czas regeneracji i odpoczynku, który jest niezbędny, by zdrowo żyć. Niestety, są czynniki, które mogą, dosłownie, spędzać nam sen z powiek. Zaburzenia fazy snu i wybudzanie mogą być konsekwencjami przewlekłego stresu, ale też… złej diety. Dlaczego budzimy się w nocy?

 

Sen to skomplikowany proces, który przebiega w kilku fazach, a każda z nich pełni inną funkcję regeneracyjną.  W idealnym scenariuszu cykle snu trwają około 90 minut i powtarzają się kilkukrotnie w ciągu każdej nocy. Jednak nasz organizm nie śpi „jednym ciągiem” – naturalne mikrowybudzenia występują kilka razy w ciągu nocy, ale zazwyczaj ich nie pamiętamy. Problem pojawia się, gdy budzimy się w pełni świadomi i nie możemy ponownie zasnąć. Taki stan może mieć wiele przyczyn, od fizjologicznych po psychologiczne.

Fazy snu NREM (Non-Rapid Eye Movement):

Faza 1 – Sen lekki, przejściowy stan między jawą a snem. Trwa kilka minut i łatwo się z niej wybudzić.

 

Faza 2 – Sen właściwy, w którym organizm zaczyna się regenerować, temperatura ciała spada, a tętno zwalnia. Jest to najdłuższa faza snu.

 

Faza 3 – Sen głęboki, kluczowy dla regeneracji organizmu i wzmocniania układu odpornościowego. To właśnie w tej fazie najtrudniej się obudzić.

 

Faza REM (Rapid Eye Movement)– Mózg staje się bardzo aktywny, pojawiają się marzenia senne, a ciało jest niemal całkowicie sparaliżowane, aby zapobiec wykonywaniu ruchów, jakie wykonujemy we śnie (jeśli ciało się w tym czasie porusza, nazywamy to lunatykowaniem). 

 

Polecamy:

O co chodzi z „Chałkoniem”? – Czyli wpływ AI na media

 

Dlaczego zazwyczaj budzimy się o 3 w nocy?

 

Przebudzenie o 3 w nocy może skutecznie zrujnować następny dzień. Bardzo często pacjenci zgłaszają problem budzenia się właśnie między 2 a 4 w nocy. Czy to przypadek? Niekoniecznie.

„Pomocy, budzę się o 3 w nocy i nie mogę zasnąć” – piszą liczni użytkownicy na jeszcze liczniejszych forach poświęconych śnieniu i zaburzeniom snu.

Wyjaśnienie problemu może leżeć w naturze naszego zegara biologicznego. Według medycyny chińskiej, w tym czasie wątroba jest najbardziej aktywna, co może oznaczać, że organizm pracuje nad detoksykacją. Z tego powodu, budzenie się o 3 w nocy może być szczególnie uciążliwe u osób mających w zwyczaju późne posiłki. Ale przyczyny wybudzania w nocy mogą być różne, oparte o fizyczne lub psychologiczne czynniki.

Stres i zaburzenia snu

Stres jest jednym z głównych czynników wpływających na jakość snu. Powoduje nadmierną aktywność układu nerwowego, a w rezultacie bezsenność lub wybudzanie się w nocy. Osoby z wysokim poziomem napięcia i lękami często doświadczają pobudek, zwłaszcza w okresach przewlekłego stresu. Jeden hormon może szczególnie wpływać na budzenie się o 2-3 w nocy – kortyzol. Wysoki poziom kortyzolu, czyli hormonu stresu, może zakłócać naturalne rytmy organizmu, utrudniając zarówno zasypianie, jak i utrzymanie ciągłości snu. Stres wpływa na sen także w sposób pośredni – pod jego wpływem, wiele osób sięga po kofeinę, alkohol czy ekranowe rozpraszacze (telefon, komputer), które dodatkowo utrudniają zaśnięcie.

Nieodpowiednia dieta

Ciężkostrawne, tłuste lub pikantne posiłki spożywane wieczorem mogą powodować niestrawność, refluks i dyskomfort, utrudniając spokojny sen. Poza tym, niedobór wody a także pewnych mikroelementów np. magnezu i witamin z grupy B może zaburzać pracę układu nerwowego, który ma bezpośredni wpływ na jakość snu.

Nieregularny tryb życia

Chodzenie spać o bardzo różnych porach zaburza wewnętrzny zegar biologiczny, prowadząc do trudności z zasypianiem i częstszych wybudzeń. Jeśli do tego dochodzi brak aktywności w ciągu dnia, organizm może nie czuć się wystarczająco zmęczony, aby zasnąć. 

Budzenie się o 3 w nocy – duchy

Niektórzy przypisują nocne pobudki działaniu sił nadprzyrodzonych. Godzina 3:00 bywa nazywana „godziną duchów” lub „diabelską godziną” i według wielu wierzeń ma szczególne znaczenie. Nie ma jednak żadnych naukowych dowodów potwierdzających, że duchy odwiedzają nas w tym czasie – prędzej winę ponosi nadmierna aktywność układu nerwowego lub źle dobrana higiena snu.

 

Zobacz także:

Znaczenie kwiatów i ich kolorów – zastanów się dobrze, zanim je wręczysz!

Konsekwencje nocnych pobudek dla zdrowia

Brak snu w nocy to sygnał od ciała, który nie powinien być lekceważony. Wpływ bezsenności na organizm może być mocno wyniszczający. Dlatego jeśli dotyka cię problem podobnej natury, powinnaś sprawdzić, jak poprawić jakość snu. Żeby to zrobić, należy ustalić przyczynę wybudzania się, albo problemów z zaśnięciem. Czasem wystarczy delikatnie zmienić styl życia lub ograniczyć stres, który powoduje brak snu. Skutki zmiany diety też mogą być zaskakujące – często organizm jest zbyt pobudzony późno zjedzonymi pokarmami, by zasnąć, lub wybudza się przez problemy z trawieniem i odwrotnie – głód. Dlaczego to ważne?

Jak brak snu wpływa na mózg?

1. Spadek koncentracji i pamięci

 

Sen jest kluczowy dla przetwarzania informacji i konsolidacji pamięci. Jego niedobór sprawia, że trudniej się skupić, gorzej przyswajamy nowe informacje i mamy problem z przypominaniem sobie faktów.

 

2. Osłabienie zdolności podejmowania decyzji

 

Zmęczony mózg działa wolniej, co sprawia, że jesteśmy mniej racjonalni i bardziej impulsywni. Brak snu zaburza zdolność oceny ryzyka, co może prowadzić do podejmowania złych decyzji, zarówno w codziennym życiu, jak i w pracy.

 

3. Nadreaktywność emocjonalna

 

Niewyspany mózg gorzej reguluje emocje. Częściej doświadczamy irytacji, gniewu i smutku, a nawet stanów lękowych i depresyjnych. Jest to związane z nadaktywnością ciała migdałowatego – obszaru odpowiedzialnego za reakcje emocjonalne.

 

4. Spowolnienie reakcji

 

Brak snu działa na mózg podobnie jak alkohol – spowalnia czas reakcji i koordynację ruchową. To jeden z powodów, dla których niewyspani kierowcy są równie niebezpieczni jak ci pod wpływem alkoholu.

 

5. Zwiększone ryzyko neurodegeneracji

 

Przewlekły niedobór snu wiąże się ze wzrostem ryzyka chorób neurodegeneracyjnych, takich jak Alzheimer. Sen odpowiada za „oczyszczanie” mózgu z toksycznych złogów, w tym beta-amyloidu, który gromadzi się w mózgach osób cierpiących na tę chorobę.

 

6. Osłabienie kreatywności i zdolności rozwiązywania problemów

 

Mózg niewyspanej osoby ma trudność z łączeniem informacji w nowe koncepcje i przetwarzaniem bardziej skomplikowanych problemów. To dlatego po nieprzespanej nocy jesteśmy mniej kreatywni i trudniej jest nam znaleźć niestandardowe rozwiązania.