Depresja poporodowa: Jak rozpoznać jej objawy i uzyskać potrzebną pomoc?

Powitanie nowego dziecka na świecie może być jednym z najbardziej ekscytujących momentów w życiu kobiety. Jednak po porodzie nierzadko zdarza się, że nowe matki doświadczają uczucia smutku, niepokoju, a nawet depresji. Uczucia te mogą pojawić się wkrótce po porodzie lub kilka miesięcy później (nawet do roku po porodzie). Jest to tak zwana depresja poporodowa (PPD), która dotyka aż 3 na 10 kobiet

PPD jest poważnym stanem, którego nie można bagatelizować. To stan znacznego obniżenia zdrowia psychicznego matki, który wpływa na jej samopoczucie, zdolność do opieki nad sobą i dzieckiem, kształtowanie się więzi z nowo narodzonym dzieckiem, a także na relacje z pozostałymi członkami rodziny, na jej globalne poczucie jakości życia. Ważne jest wczesne rozpoznawanie PPD i uzyskanie potrzebnej pomocy na jak najwcześniejszym etapie, aby zapobiec pogłębieniu się stanu depresyjnego. Ciężka depresja jest stanem zagrożenia zdrowia, a nawet życia.
W tym artykule omówimy oznaki i objawy depresji poporodowej, a także wskazówki dotyczące uzyskania wsparcia i leczenia potrzebnego do odzyskania zdrowia i dobrego samopoczucia, by móc czerpać radość z macierzyństwa.

Czym jest depresja poporodowa?

Doświadczanie pewnych wahań nastroju i poczucia przytłoczenia po porodzie jest normalne, zdarza się większości kobiet. Typowe jest np. doświadczanie objawów „baby blues”, które są powszechne w pierwszym tygodniu (do 10-ciu dni) po porodzie.
Natomiast depresja poporodowa to poważny stan chorobowy. Jest to stan, który może zakłócić zdolność kobiety do opieki nad dzieckiem i sobą.Wywołana jest doświadczanym przez kobietę przeciążeniem psychofizycznym związanym ze zmianami biologicznymi w czasie ciąży, porodu i połogu, zmianami życiowymi, do których młoda matka musi się dostosować, a także obciążeniem opieką nad dzieckiem.

Kryteria rozpoznania depresji:

1. występowanie objawów depresyjnych (mogą występować w różnych konfiguracjach),

2. czas trwania objawów — jeśli występują one codziennie (choć niekoniecznie cały czas) w okresie ponad dwóch tygodni, to może być sygnał rozpoczynającej się depresji i warto wtedy sięgnąć po pomoc.

Objawy depresji poporodowej

Depresja poporodowa może objawiać się w różny sposób, ale najczęściej obserwowane symptomy to:

• anhedonia – niemożność przeżywania przyjemności lub radości,
• utrata zainteresowania czynnościami, które dotychczas sprawiały przyjemność,
• obniżony nastrój, drażliwość i labilność emocjonalna połączona często z lękiem/niepokojem,
• płaczliwość,
• zaburzenia snu i/lub apetytu,
• poczucie przytłoczenia lub niemożności poradzenia sobie z problemem,
• brak zaufania do swoich kompetencji macierzyńskich (negatywna ocena siebie w roli matki) i związane z tym poczucie winy.

Fizyczne objawy depresji poporodowej

Depresja poporodowa może objawiać się poprzez różne maski. Jedną z nich jest maska somatyczna w postaci np. chronicznego poczucia silnego zmęczenia, braku siły, różnych dolegliwości bólowych (np. utrzymujące się bez podłoża medycznego bóle głowy, żołądka, mięśni).

Czynniki ryzyka depresji poporodowej

Chociaż każda kobieta może zachorować na depresję poporodową, istnieją pewne czynniki ryzyka, które zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia tego stanu. Są to: wcześniejsze epizody zaburzeń nastroju, przebyta depresja, dolegliwości nerwicowe, depresja w rodzinie, trudna ciąża lub poród, brak wsparcia ze strony bliskich, stres finansowy. Kobiety, które doświadczyły traumatycznego wydarzenia takiego, jak poronienie lub urodzenie martwego dziecka, są również narażone na zwiększone ryzyko rozwoju PPD.
Ważne jest, aby w takich sytuacjach szukać wsparcia, rozmawiać z rodziną, znajomymi czy lekarzem o swoim zdrowiu psychicznym. Wówczas można otrzymać skuteczną pomoc. Niepodjęcie odpowiedniego leczenie, stwarza bowiem wysokie ryzyko wystąpienia ciężkiej depresji.

Jak uzyskać pomoc w przypadku depresji poporodowej

Jeśli doświadczasz objawów depresji poporodowej, ważne jest, abyś jak najszybciej poszukała pomocy specjalisty.
Do metod skutecznego leczenia depresji po porodzie zalicza się psychoterapię i leczenie farmakologiczne (w niektórych przypadkach najlepsze wyniki daje połączenie obu metod). Decyzja o wyborze konkretnego sposobu leczenia depresji poporodowej zależy przede wszystkim od intensywności dolegliwości. Jeśli odczuwane symptomy depresyjne nie są jeszcze mocno nasilone, to możliwe, że wystarczającym sposobem radzenia sobie z nimi będzie krótkotrwała interwencja psychologiczna, edukacja oraz wzmocnienie wsparcia ze strony otoczenia, a w szczególności bliskich osób. W projekcie realizowanym przez szpital przy ul. Jaczewskiego w Lublinie możesz uzyskać bezpłatną pomoc psychologiczną.

Jeśli występują wyraźne i silne objawy zaburzeń depresyjnych, konieczne może okazać się podjęcie farmakoterapii jako podstawowej formy leczenia. Przyjmowanie leków wymaga zawsze stałego nadzoru ze strony specjalisty – lekarz psychiatra wybiera odpowiedni preparat, biorąc pod uwagę dotychczasowe wyniki leczenia, informacje o wpływie leku na rozwój dziecka oraz informacje na temat jego potencjalnego działania toksycznego i możliwości przedostania się do mleka matki.

WAŻNE: obecnie jest wiele leków, przy których można karmić piersią. Wiele kobiet nie decyduje się na farmakoterapię z nadmiarowej obawy przed negatywnym wpływem leków na dziecko. Zawsze jednak warto kierować się zasadą, że SAMOPOCZUCIE DZIECKA ZALEŻY OD SAMOPOCZUCIA MATKI, dlatego młode mamy nie mogą zapominać o swoich potrzebach i powinny dbać o swoje samopoczucie.
Porozmawiaj ze swoją położną, lekarzem lub rodziną o problemach i trudnościach, których doświadczasz, abyś mogła otrzymać fachową pomoc, dostosowaną do Twojego stanu.

Strategie radzenia sobie z depresją poporodową

Oprócz szukania profesjonalnej pomocy istnieje kilka strategii, które mogą pomóc kobietom w radzeniu sobie z depresją poporodową.
Wykazano, że ćwiczenia, zwłaszcza aerobowe, skutecznie poprawiają nastrój i zmniejszają objawy depresji. Wystarczająca ilość snu i zdrowa dieta również mogą pomóc w poprawie nastroju i ogólnego samopoczucia. Ważne jest, aby znaleźć czas tylko dla siebie, niezależnie od tego, czy oznacza to kąpiel z bąbelkami, czytanie książki czy spacer. Dbanie o siebie może pomóc Ci poczuć się bardziej energiczną i lepiej radzić sobie z wymaganiami związanymi z opieką nad dzieckiem.

Źródła wsparcia dla depresji poporodowej

Istnieje wiele miejsc, w których kobiety z depresją poporodową mogą uzyskać pomoc, bez obawy o napiętnowanie. Są to różne portale poświęcone tej tematyce, telefony zaufania, centra interwencji kryzysowej czy projekty profilaktyczne. Ich lista opublikowana jest na stronie: https://przystanek-mama.spsk4.lublin.pl/uzyskaj-pomoc/.

My zachęcamy do skorzystania z bezpłatnego wsparcia psychologicznego w ramach projektu profilaktycznego „Wschodnie Centrum Profilaktyki Depresji Poporodowej”. Głównym celem programu jest wzrost wykrywalności depresji poporodowej oraz zwiększenie poziomu świadomości społecznej nt. zaburzeń depresyjnych w grupie o podwyższonym ryzyku zachorowania, tj. u kobiet w ciąży i w okresie poporodowym (do roku po urodzeniu dziecka) oraz w otoczeniu społecznym.

Każda kobieta może anonimowo wykonać na ww. stronie formularz Edynburskiej Skali Depresji Poporodowej, który zawiera pytania dotyczące samopoczucia w ciągu ostatniego tygodnia i służy do oszacowania ryzyka wystąpienia depresji poporodowej. W przypadku uzyskania wyniku sugerującego możliwość pojawienia się depresji, przedstawiona jest propozycja bezpłatnej pomocy.

Źródło: materiał Partnera MK