David Jahn a.k.a. Sonny Vagas: Burleska jest formą parodii nudnego, męskiego świata patriarchalnego
Z Davidem Jahnem a.k.a. Sonnym Vagasem, europejską gwiazdą burleski, twórcą, aktorem, konferansjerem i producentem Prague Burlesque z Teatru Królewskiego w Pradze rozmawia Faustyna Ostróżka

Sonny Cool Cat Ritzy Dancers Prague Burlesque / fot. materiały prasowe
Burleska w Polsce i Europie cieszy się coraz większą popularnością. Dla jednych jest to sztuka pełna fantazji i subtelnej erotyki. Ubrana w czarujące kostiumy i spektakularną scenografię, potrafi podnieść endorfiny i na wiele godzin rozbudzić zmysły publiczności, jednocześnie wyzwalając moc ekspresji i dając artystkom i artystom swobodę twórczą. Inni wciąż stawiają burleskę obok striptizu, doszukując się w niej uprzedmiatawiania kobiet i wykorzystywania ich seksualności. A jak jest naprawdę?
Burleska – co to właściwie jest?
Faustyna Ostróżka: Początki twojej artystycznej kariery nie były bezpośrednio związane z burleską. Jak to się stało, że dziś możemy oglądać Cię na scenie podczas burlesque show?
David Jahn: Początkowo byłem muzykiem, w latach 90. grałem z różnymi, znanymi zespołami. Szybko jednak zrozumiałem, że koncertowanie to nie moja droga. Chciałem jednak wciąż być na scenie, ale pracować w teatrach, stworzyć coś bardziej wizualnego i artystycznego. Pociągała mnie praca z kobietami, artystkami różnych dyscyplin. Czułem, że wciąż nie mają one wystarczających możliwości, że nawet w świecie sztuki, nie ma równego traktowania.
Burleska to coś więcej, niż tylko sprawność i skille taneczne… Jak musi być przygotowane ciało i umysłu, aby móc występować w tego rodzaju show? Jesteśmy w stanie łatwo wyobrazić sobie przezwyciężanie ograniczeń fizycznych. A co z głową?
To jest najtrudniejsza część! Przezwyciężenie własnego nastawienia. Jedyną receptą na to jest cierpliwość i rutyna. Im więcej występuje się przed publicznością, tym bardziej można się otworzyć. Trzeba ciężko pracować nad swoimi umiejętnościami – tańcem, śpiewem i aktorstwem. Ale przede wszystkim w zdrowy sposób rozwijać poczucie własnej wartości. Wraz z artystkami i artystami powtarzamy, że ważny jest szczery wgląd w siebie, w swój umysł i duszę. Tu może pomóc medytacja i prawdziwe skupienie. To ważne, by zawsze wiedzieć czego się chce, żyć i pracować w zgodzie ze sobą i swoimi aktualnymi wartościami. Nigdy nie powinno się pozwalać na nadużycia, zarówno psychiczne jak i fizyczne.
Burleska – taniec wytrawny czy „babcia striptizu”?
Burleska czasami nazywana jest „striptizem”. Zrozumiałam to w bolesny sposób, gdy przygotowując się do pracy nad krakowską Prague Burlesque Grand Galą usłyszałam od bliskiego mi wówczas człowieka, który chciał mnie zranić: „Mogłem się spodziewać, że w końcu skończysz na striptizie”. Dlaczego ludzie wciąż tak boją się seksualności, swoich ciał i sztuki, którą mogą dzięki nim tworzyć czy oglądać?

fot. materiał prasowy
Przykro mi, że coś takiego usłyszałaś, tym bardziej od kogoś, kto był ci bliski… Wracając do pytania, cóż, to zależy jak traktowany i wykonywany jest ów wspomniany striptiz… Czy jest to sztuka, czy zwykły sposób na zarobienie pieniędzy (od najczęściej pijanych mężczyzn). Burleska bywa nazywana „babcią striptizu”, tego artystycznego, który znamy aktualnie.
U szczytu swojej sławy w latach 20. XX wieku, burleska była wystawnym, erotycznym show bez nagości. Nigdy nie przekraczała granic wulgarności.
W latach 50., gdy powoli zaczęła zanikać, to właśnie striptiz zajął jej miejsce, niestety niszcząc wypracowaną przez lata jakość tego rodzaju występów. Na szczęście dziś obserwujemy odejście od kiczu i taniej erotyki, a burleska znów wraca do teatru, filmu, sztuk wizualnych, ale także klubów i koktajl barów. Wielkie znaczenie dla rozwoju współczesnego postrzegania burleski mają takie sławy jak Dita Von Teese czy The Velvet Hammer Burlesque.
Przeczytaj też:
Jak zrobić striptiz w domu? Porady
Davidzie, a ty jak sądzisz, tak szczerze… do czego naprawdę sprowadzają się wyobrażenia ludzi o burlesce?
Gdy zaczynałem robić swoje pokaz w 2007 roku w Pradze, ludzie nie dostrzegali różnicy między alternatywną sztuką wykorzystującą ciało jako środek ekspresji, a zwykłym porno…
Opinia publiczna była wciąż bardzo ograniczona. Zajęło mi ponad pięć lat, aby w mediach wyjaśnić, czym jest burleska i nauczyć publiczność odpowiedniego postrzegania jej. Dziś naprawdę wielu widzów i pasjonatów tego rodzaju show rozumie, że jest to sztuka stwarzająca szereg nowych możliwości.
Historia burleski sięga XVIII wieku, a jej szczyt popularności przypadał na lata 20. XX wieku. Teraz prawdopodobnie także przeżywa swój boom. Jak przebiegał proces zmian w kształtowaniu i postrzeganiu tej sztuki?
Burleska w XVIII wieku wypłynęła wraz z satyrą w literaturze, sztukach teatralnych i operetce. Moim zdaniem to właśnie tam są jej prawdziwe korzenie i w tym miejscu należy szukać zrozumienia jej znaczenia.
Po I. wojnie światowej show stały się wyrazem emancypacji, wyzwolenia kobiecej seksualności i sposobu myślenia, formą parodii nudnego, męskiego świata patriarchalnego.
Te idee w burlesque show są zresztą aktualne do dziś, co po ponad 100 latach wydaje się bardzo smutne. Patrząc jednak z pozytywnej strony, burleska ma moc mówienia głośno, z elegancją i humorem. Pomaga na chwilę uciec również do świata fantazji. Jeśli chociaż na godzinę nasi widzowie zapomną o wszystkich traumach i problemach, to znak, że dobrze wykonaliśmy swoją pracę.
Czy burleska jest body positive?
Rozmawiamy o kobiecej rewolucji, wyzwoleniu ich seksualności i myślenia o sobie, a tymczasem niektórzy zwracają uwagę, że w tego typu show są one traktowane jako obiekty, które mają podniecać „napalonych mężczyzn”.
Burleska stała się narzędziem wzmacniającym pozycję kobiet. Stworzyła dla nich niezależność i kariery w świecie, który był zdominowany przez mężczyzn. O emocje i uczucia towarzyszące show musielibyśmy spytać samych artystek, ponieważ ja jestem tylko producentem i konferansjerem, a do tego jeszcze facetem… (śmiech). A zupełnie poważnie, uważam że w tego rodzaju spektaklach nie ma niczego seksualizującego, czy uprzedmiotawiającego kobiety.
Dla mnie zawsze magicznym było obserwowanie podczas występów przemiany nieśmiałych dziewczyn w silne i całkowicie zdefiniowane postaci. To jest sztuka!

Sonny Cool Cat Ritzy Dancers Prague Burlesque / fot. materiały prasowe
Czym zatem w kilku słowach jest dla ciebie „dobra burleska”?
Na scenie to kombinacja ciężkiej pracy, talentu, wyobraźni i charakteru artystek i artystów oraz naprawdę „dobrego smaku”. Jako producent natomiast doceniam niezawodność, kreatywność i przyzwoitość.
Ostatnio bardzo dużo uwagi zyskuje ruch „body positive”. Podczas burlesque show widzimy bardzo różne osoby – kobiety szczupłe i takie z krągłościami, rozstępami, różnymi kształtami piersi itp. W pokazach jest również miejsce dla drag queen i osób nieheteronormatywnych. Show pełne są różnorodności. Wydaje się, że zwiększająca się popularność burleski może przyczynić się do kształtowania pozytywnego wizerunku ciała i ludzkiej seksualności. Co o tym sądzisz?
To bardzo ważne pytanie. Właściwie mogę się zgodzić ze wszystkim o czym wspomniałaś. Zdecydowanie jest to bardzo ważna kwestia dla wielu wykonawców. Uważam, że to wspaniałe, że burleska otwiera granice i obejmuje wszystkich ludzi i różne typy ich ciał. Wszyscy jesteśmy piękni i pełni erotyzmu. Wystarczy dać się ponieść fantazji, otworzyć na swoje myśli i potrzeby… po prostu przestać się wstydzić i bać!
Regularnie występujecie w Pradze. Planowana jest również trasa w Polsce w 2024 roku, zainicjowana podczas Prague Burlesque Grand Gali, która odbyła się w listopadzie w Krakowie. Czy to prawda?
Tak to prawda, będziemy kontynuować trasę po Polsce w 2024 roku, a naszym marzeniem jest podróżowanie po całej Europie i świecie! Jesteśmy bardzo podekscytowani. O trasie Prague Burlesque z Markiem Tomczykiem i Mateuszem Mazgajem rozmawialiśmy od wielu lat i w końcu stało się to rzeczywistością. Po 8 latach występów w krakowskim Mercy Brown (zresztą do tej pory można nas tam dość często zobaczyć), nasze wspólne dziecko się narodziło!
Więcej na temat trasy Prague Burlesque w Polsce w 2024: https://www.pragueburlesquegrandgala.com/
Faustyna Ostróżka