Czy dorośli mogą zmniejszyć negatywne skutki pandemii u dziecka?

Czy to na pewno pandemia była czynnikiem generującym problemy u dzieci i młodzieży?
W odpowiedzi naukowcy twierdzą, że izolacja, która była wynikiem pandemii, nie była bezpośrednim czynnikiem tworzącym negatywne skutki zachowań wśród dzieci i młodzieży. Wzmocniła ona tylko i pozwoliła na przyglądnięcie się już wcześniej istniejącym deficytom. I pomimo, że oficjalnie skończył się jej czas, to nie skończyły się jej bolesne skutki.
Grupą, która szczególnie dotkliwie odczuła zmiany w tym czasie są dzieci i młodzież

 

To u nich objawy depresji i lęku nasiliły się w tym okresie najbardziej, co wiązało się najściślej z doświadczeniami przeżywanymi w domu.
Dzieciakom często towarzyszyły:
• trudne relacje z bliskimi,
• poczucie braku przynależności,
• problemy ze snem,
• uczucie osamotnienia,
• smutek,
• przygnębienie,
• martwienie się o przyszłości,
• stres szkolny.

Najczęstszą przyczyną tych stanów była izolacja społeczna i ograniczenie kontaktów z rówieśnikami. Nie bez znaczenia były również ograniczenia w realizacji pasji i zainteresowań.
Dzieci obawiały się zarażenia korona wirusem bliskiej osoby. Miały ograniczoną możliwość rzeczywistych spotkań z przyjaciółmi.
Pod wpływem pandemiii zmieniły się również ich relacje rodzinne.

Przeczytaj też:
Jak pies może wpłynąć na rozwój dziecka w czasie pandemii?

Depresyjność u dziecka i jej skutki

Skutkiem tego trudnego czasu stało się między innymi uzależnienia od internetu czyli patologiczne z niego korzystanie. To, co najczęściej pchało dzieciaki do patologicznych zachowań, to depresyjność.
To ona powodowała ucieczkowe korzystanie z internetu, co często bywa pierwszym krokiem do uzależnienia.

Zauważono, że objawy depresyjności u dziewcząt występowały dwa razy częściej niż u chłopców.
Dziewczętom częściej towarzyszyły również zaburzenia odżywiania, bo atrakcyjność w świecie social mediów stała się bardzo ważna.

Chłopcy natomiast częściej uciekali w gry i świat internetowy bo tam czuli że mogą rozwijać siebie i wchodzić w interakcje ze znajomymi.

Dorastanie combo- kryzys

Dorastanie to combo-czas, ale przy tym często również combo-kryzys. Podczas tego czasu tzw. kontener emocjonalny dziecka jest ograniczony. Dziecko nie pomieszcza tego wszystkiego, z czym przyjdzie mu się zmierzyć. Kiedy próby radzenia sobie z emocjonalnym napięciem nie przynoszą efektu, ucieczka w używki, internet czy samookaleczenie staje się czasami próbą zwrócenia na siebie uwagi.

Funkcją negatywnych zachowań u dzieci (samookaleczenia, ucieczki w internet czy używek) jest regulowanie emocji. Najczęściej dotyczy to regulacji napięcia lub próby poczucia czegokolwiek. Tego typu czyny dokonywane są po to, by poczuć ulgę lub uwolnić się od napięcia. Zogniskowanie bólu, który zostaje sobie zadany np. podczas samookaleczeń, pozwala również poczuć, że posiadamy wpływ na nasze ciało.
Bywa także, że taki rodzaj zachowania jest ukaraniem siebie za coś lub wręcz przeciwnie, powodem do zaopiekowania się sobą.

Może też cię zainteresuje:
„Kiedyś marzyłam o dorosłości, dziś chcę cofnąć czas.” Czy to już kryzys wieku młodego?

 

Co możesz zrobić by pomóc?

Co możesz zrobić jako rodzic, dorosły, nauczyciel, by chronić dziecko przed zagrożeniem, którego skutków często nie jest świadome?

Oto słowa klucze które warto realizować w tej sytuacji:

• obserwuj,
• reaguj,
• działaj,
• wspieraj,
• nie lekceważ problemu,
• daj możliwość mówienia,
• nie odwracaj wzroku,
• bądź czujna.

Co powinno nas zaniepokoić w zachowaniach dziecka:

• izolacja społeczna,
• zmiany nastroju,
• trudności w szkole,
• brak dbałości o wygląd zewnętrzny,
• używanie alkoholu lub narkotyków,
• nasilony smutek czy rozpaczy, złość, irytacja,
• zwiększona trudności w kontrolowaniu emocji,
• znacząca zmiana rytmu dobowego,
• utrata zainteresowań,
• często skargi dotyczące złego samopoczucia,
• zainteresowanie śmiercią (np. przeglądanie stron, opowiadanie o śmierci),
• wyraźne zmiany osobowości dziecka ( dziecko nie do poznania)

 

Przeczytaj koniecznie:
Marta Markiewicz: Zaczęłam żyć, dopiero kiedy wytrzeźwiałam – historia trzeźwej alkoholiczki

 

Jakie są kroki terapeutyczne, które my dorośli możemy podjąć w tej sytuacji?

Przede wszystkim celem naszej pracy nie jest tylko powstrzymywanie lecz zrozumienie tych zachowań.
Dlatego powinniśmy zadbać o:

1. psycho-edukację własną i zdobycie wiedzy na temat dojrzewania dzieci,
2. zwiększenie umiejętności komunikacyjnych,
3. podjęcie terapii rodzinnej,
4. używanie języka dziecka, ucznia, podopiecznego.

Dlaczego powinniśmy edukować się w tematach dotyczących rozwoju i zachowań dzieci?
Odpowiedź jest prosta:

„Bo kiedy zrozumiesz ‚po co’, znajdziesz każde ,jak’ ”.

Jako ciekawostkę warto wspomnieć o tym, jak zaskakujący był wynik badania, który pokazał, że świetnym kanałem do wyrażania różnych emocji może być np. wspólne sprzątanie.
Ten prosty czynnik, jest chroniącym przed uzależnieniem od internetu, bo tworzy się w nim przestrzeń do wyrażania emocji. Podczas tej wspólnej czynności budują się więzi.

Najważniejszym czynnikiem chroniącym jest dbanie o to, by nie zgasło poczucie sensu życia. Pomaga sprecyzować cel i działania, które pozwolą podążać w wyznaczonym kierunku.

Logoterapia

To dążenie do sensu. Dziedzina psychoterapii wspomina również o tym, że to właśnie swobodne realizowanie wartości jest kluczem do szczęśliwego życia człowieka.

Skutki pandemii wywołały frustrację egzystencjalną, czyli niemożność realizowania swoich wartości. Dotyczyło to nie tylko dzieci, ale to one najczęściej skracały sobie drogę do realizacji swoich wartości np. poprzez korzystanie z internetu (realizując tam choćby potrzeby relacji).

Zobaczyliśmy wyraźnie, że

„szczęście jest zdrowe dla ciała, ale to troska rozwija siły ducha”.

Dlatego w trosce o wspólne nasze dobro bądźmy dla siebie uważni, życzliwi i nie traćmy zaangażowania do wzajemnej miłości.

 

Ps. Tekst napisany na skutek spotkania, które odbyło się w trosce o dzieci i młodzież w Krakowie w auli przy Sanktuarium św. Jana Pawła 2, 20 maja 2022 roku.