fot. Inside Creative House / Shutterstock
Współczesna medycyna opiera się na zaawansowanych technikach diagnostycznych, które umożliwiają skuteczną ocenę stanu zdrowia pacjentów. Wśród nich szczególne miejsce zajmują badania obrazowe, takie jak radiografia (RTG) oraz ultrasonografia (USG). Obie metody mają swoje unikalne zalety i zastosowania, a ich wybór często zależy od specyfiki problemu zdrowotnego oraz potrzeb diagnostycznych
Czym są badania obrazowe?
Badania obrazowe, znane również jako diagnostyka obrazowa, to zaawansowane techniki stosowane w medycynie do wizualizacji wnętrza ciała. Dzięki nim lekarze mogą dokładnie ocenić stan zdrowia pacjenta, zidentyfikować obecność patologii oraz monitorować postępy leczenia. Badania te są niezbędne w rozpoznawaniu wielu schorzeń, umożliwiając identyfikację złamań kości, zmian nowotworowych, procesów zwyrodnieniowych i innych stanów patologicznych.
Rodzaje badań obrazowych
Istnieje wiele rodzajów badań obrazowych, z których każda metoda ma swoje specyficzne zastosowania. Do najbardziej znanych technik należą:
• radiografia (RTG);
• ultrasonografia (USG);
• tomografia komputerowa (TK);
• rezonans magnetyczny (MRI).
USG i RTG ‒ różnice
Badania obrazowe, takie jak RTG i USG, różnią się pod względem zastosowania, techniki oraz wskazań do wykonania.
RTG (Rentgen)
RTG wykorzystuje promieniowanie rentgenowskie do uzyskania obrazów struktur wewnętrznych ciała. Obrazy są uzyskiwane na podstawie różnic w gęstości tkanek. Tkanki o dużej gęstości, takie jak kości, pochłaniają więcej promieniowania, co skutkuje jaśniejszymi obszarami na zdjęciu. Natomiast tkanki miękkie, jak płuca, przepuszczają więcej promieniowania, co skutkuje ciemniejszymi obszarami.
Rentgen najczęściej jest stosowany do oceny kości, stawów i niektórych narządów wewnętrznych, takich jak płuca. Umożliwia diagnozowanie złamań, zmian nowotworowych, zapaleń, a także oceny stanu układu oddechowego (np. zapalenie płuc, gruźlica). Główne przeciwwskazanie do wykonania RTG to ciąża, szczególnie w pierwszym trymestrze oraz zbyt częste wykonywanie badania.
USG (Ultrasonografia)
USG wykorzystuje fale dźwiękowe do tworzenia obrazów tkanek i narządów. Jest to metoda nieinwazyjna i nie wykorzystuje promieniowania jonizującego. Fale ultradźwiękowe wnikają w tkanki ciała i odbijają się od granic różnych środowisk akustycznych (np. od narządów, płynów czy kości). Odbite fale wracają do przetwornika, gdzie są przetwarzane na sygnał elektryczny. Sygnały elektryczne są następnie przetwarzane przez komputer, który generuje obraz na monitorze. Obraz ten pokazuje kształty, rozmiary i struktury narządów wewnętrznych z dużą precyzją, co pozwala lekarzowi na ocenę ich stanu.
Ultrasonografia używana jest do oceny tkanek miękkich, narządów wewnętrznych (np. wątroba, nerki, serce), a także w diagnostyce ginekologicznej i położniczej (monitorowanie ciąży). Brak istotnych przeciwwskazań do wykonania USG. W niektórych przypadkach jakość obrazu może być ograniczona z powodu otyłości pacjenta lub obecności gazów w jelitach.
fot. Tyler Olson / Shutterstock
Kiedy wykonać RTG a kiedy USG?
Wybór między badaniem RTG a USG zależy od specyficznych wskazań klinicznych oraz rodzaju problemu zdrowotnego pacjenta. RTG jest często stosowane w przypadku podejrzenia złamań, zwichnięć lub innych urazów układu kostno-stawowego, pozwalając na szybką ocenę stanu kości i tkanek miękkich wokół nich. Badanie RTG klatki piersiowej jest również standardem w diagnostyce chorób płuc, takich jak zapalenie płuc, gruźlica, rozedma, nowotwory płuc, duszności, długotrwałego kaszlu, krwioplucia oraz bólów w klatce piersiowej.
RTG jamy brzusznej może być zlecone w przypadku podejrzenia niedrożności jelit, perforacji przewodu pokarmowego lub obecności ciała obcego, a także w diagnostyce kamicy nerkowej lub innych schorzeń układu moczowego. Badania RTG są również wykorzystywane do monitorowania chorób zwyrodnieniowych oraz stanów zapalnych w obrębie kości, takich jak reumatoidalne zapalenie stawów.
Natomiast ultrasonografia (USG) jest standardowym badaniem w ginekologii, pozwalającym na ocenę rozwoju płodu oraz stanu zdrowia matki w trakcie ciąży. USG jest szczególnie skuteczne w ocenie tkanek miękkich, takich jak wątroba, nerki, trzustka oraz tarczyca, umożliwiając wykrywanie torbieli, guzów oraz innych zmian patologicznych.
Badanie USG nerek i pęcherza moczowego jest pomocne w diagnostyce kamicy nerkowej oraz ocenie stanu układu moczowego. Echokardiografia, czyli USG serca, pozwala na ocenę funkcji serca i wykrywanie ewentualnych nieprawidłowości, takich jak wady zastawkowe czy choroby mięśnia sercowego. USG jest często stosowane w sytuacjach nagłych, takich jak ocena urazów brzucha, gdzie może szybko pomóc w diagnozie krwawienia wewnętrznego.
Wybór między RTG a USG powinien być dokonany przez lekarza na podstawie objawów pacjenta, historii choroby oraz dostępnych wyników badań. Każda z tych metod ma swoje unikalne zastosowania i ograniczenia, co czyni je komplementarnymi narzędziami w diagnostyce medycznej.
